Όταν ο ΜΠΑΓΑΣΑΣ γράφει ιστορία.....Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ ΤΟ 1912.....ή ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΝΩΜΕΝΟΙ ΔΙΠΛΑΣΙΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Το βράδυ της 26ης Οκτωβρίου, 1912 ημέρας της γιορτής του πολιούχου και προστάτη της Θεσσαλονίκης  Άγιου Δημητρίου, η πόλη απελευθερώθηκε από τον ελληνικό στρατό μόλις είκοσι ημέρες μετά την κήρυξη του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου και λίγες ώρες προτού ο βουλγαρικός στρατός φτάσει με τη σειρά του στην -ήδη ελληνική- Θεσσαλονίκη.

Τι είχε συμβεί? Πώς φτάσαμε ως εκεί?

Η ιστορία μας θα μπορούσε ν’ αρχίσει κάπως έτσι…..

Κάτι σαν εισαγωγή

1.Οι δύο βαλκανικοί-απελευθερωτικοί τους λέω εγώ- πόλεμοι στις αρχές του 20ου αιώνα έδωσαν τη δυνατότητα στην Ελλάδα να διεκδικήσει και να κατακτήσει ορισμένα ιστορικά δικά της εδάφη, και να επεκτείνει  σημαντικά τα σύνορά της. Μεταξύ των πιο σπουδαίων κατακτήσεων συγκαταλέγεται η Θεσσαλονίκη- που αλώθηκε από τους Οθωμανούς το 1430-  η  πρωτεύουσα της Μακεδονίας: μία πόλη με αξιοσημείωτη στρατηγική θέση, η οποία ανέκαθεν έπαιζε σημαντικό ρόλο στην ιστορική πορεία των Ελλήνων.

2.Ωστόσο, η απελευθέρωση της πόλης κάθε άλλο παρά μία εύκολη υπόθεση ήταν. Παράλληλα με την Ελλάδα, η Βουλγαρία κινούταν απειλητικά προς τη Θεσσαλονίκη, επιχειρώντας να εισέλθει πρώτη στην πόλη: γεγονός που πιθανότητα σήμαινε ότι η Θεσσαλονίκη θα περνούσε από την οθωμανική στη βουλγαρική κατοχή.

3.Τελικά,-είναι αλήθεια- κάτω από την πίεση του Ελευθέριου Βενιζέλου, ο ελληνικός στρατός υπερέβαλλε εαυτόν, έκαμψε τις όποιες αντιστάσεις συνάντησε στο δρόμο του και μπήκε πανηγυρικά, το βράδυ της 26ης Οκτωβρίου, στην πόλη της Θεσσαλονίκης.

Η κατάσταση στα Βαλκάνια το 1912

1.Στις αρχές της δεύτερης δεκαετίας του 20ου αιώνα, η ατμόσφαιρα στα Βαλκάνια ήταν τόσο έκρυθμη που μύριζε μπαρούτι. Το κίνημα των «Νεότουρκων» που κατείχε ουσιαστικά την εξουσία στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, επιχείρησε να «καθαρίσει» τη χώρα από τα αλλότρια στοιχεία, περιορίζοντας δραστικά τις ελευθερίες των χριστιανικών κοινοτήτων.

2.Έτσι-ευτυχώς τελικά- ο τουρκικός εθνικισμός που εκπροσωπούσαν οι Νεότουρκοι έστρεψε εναντίον του όλα τα υπόλοιπα Βαλκανικά κράτη  και τα οδήγησε στη σύναψη μυστικών στρατιωτικών συμφωνιών και συμμαχιών.

3.Παράλληλα το «Κρητικό ζήτημα» δηλαδή η επιθυμία ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα αποτέλεσε έναν σημαντικό παράγοντα έντασης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, δίνοντας την αφορμή για εμπορικούς αποκλεισμούς ομογενών σε ολόκληρη την επικράτεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Επιπλέον, η προσωρινή απελευθέρωση των Δωδεκανήσων κατά τη διάρκεια του ιταλοτουρκικού πολέμου (1911-12), δημιούργησε μία νέα τριβή στις σχέσεις των δύο χωρών.

4.Ο τότε  πρωθυπουργός της Ελλάδας Βενιζέλος, δεινός διπλωμάτης, παρακολουθούσε με αγωνία τις διεθνείς διπλωματικές εξελίξεις, προσπαθώντας να αποφύγει την εμπόλεμη κατάσταση, επειδή πίστευε πως το ελληνικό κράτος διένυε περίοδο ανασύνταξης και ανασυγκρότησης μιας  και προερχόταν από τη βαριά ήττα του 1897.

5.Τον Σεπτέμβριο του 1912 το Μαυροβούνιο κήρυξε τον πόλεμο στην Τουρκία και λίγο αργότερα (30 Σεπτεμβρίου / 13 Οκτωβρίου) οι τρείς βαλκάνιοι σύμμαχοι (Ελλάδα, Σερβία, Βουλγαρία) επέδωσαν τελεσίγραφο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ζητώντας της να ικανοποιήσει συγκεκριμένα αιτήματα των χριστιανικών κοινοτήτων (όπως π.χ. επικύρωση της εθνικής τους αυτονομίας).
 6.Πολύ λογικά το τελεσίγραφο απορρίφθηκε και μοιραία, οι στρατιωτικές επιχειρήσεις πήραν τη θέση των διπλωματικών ελιγμών.

7.Οι Βαλκανικοί πόλεμοι ξεκίνησαν σύντροφοι, μ’ έναν καταπονημένο Τουρκικό στρατό- από την εμπλοκή με την Ιταλία που είχε προηγηθεί- αλλά καθόλου ευκαταφρόνητο ως προς το μέγεθος, αφού περίπου Τούρκοι στρατιώτες ετοιμάστηκαν να σταματήσουν τους «εισβολείς» στα τέσσερα μέτωπα που  άμεσα δημιουργήθηκαν.

8.Έτσι, στο μέτωπο της Βόρειας Μακεδονίας και της Αλβανίας αναπτύχθηκαν οι Σέρβοι και οι Μαυροβούνιοι, ενώ τα μέτωπα της Νότιας Μακεδονίας και της Ηπείρου ανέλαβε ο ελληνικός στρατός.

Από την άλλη, στην περιοχή της Θράκης αναπτύχθηκαν οι Βούλγαροι, οι οποίοι σχεδίαζαν την ταχεία προσχώρησή τους προς το εσωτερικό της Μακεδονίας, με απώτερο στόχο τη Θεσσαλονίκη και την έξοδο στο Αιγαίο.

Και οι επιχειρήσεις ξεκίνησαν…..και εγώ θα προσπαθήσω πλέον να εξιστορήσω τους Ελληνικούς Θριάμβους…..

Οι αντίπαλες δυνάμεις και οι πρώτες επιχειρήσεις

1.Ο Ελληνικός στρατός μετά την επιστράτευση που πραγματοποιήθηκε στις 17 / 30 Σεπτεμβρίου 1912, κατανεμήθηκε σε δύο μεγάλες ομάδες ως εξής:

1α.Στο στρατό της Θεσσαλίας, όπου είχε ενταχθεί και το Γενικό Στρατηγείο με αρχηγό το διάδοχο Κωνσταντίνο, τοποθετήθηκαν τέσσερα τάγματα ευζώνων, ένα τάγμα εθνοφρουρών, μία ανεξάρτητη ταξιαρχία ιππικού, επτά μεραρχίες πεζικού, ευζώνων, ιππικού και πυροβολικού και τέσσερα αεροπλάνα τύπου ferman που συγκρότησαν το «Λόχο Αεροπορίας»  με  δύναμη 80.000 ανδρών.

1β.Στο στρατό της Ηπείρου, με διοικητή τον αντιστράτηγο Σαπουντζάκη, όπου αρχικά τοποθετήθηκαν  οκτώ τάγματα πεζικού και ευζώνων, μία ίλη ιππικού και 24 πυροβόλα, ενώ αργότερα ενισχύθηκε με δύο τάγματα Κρητών και με τη λεγεώνα των Γαριβαλδινών Ιταλών εθελοντών με δύναμη περίπου 13.000 ανδρών.

2.Απέναντι τους οι Τούρκοι παρέταξαν ισχυρές δυνάμεις που εκτός  από τις φρουρές των συνοριακών φυλακίων, αποτελούνταν από έντεκα τάγματα πεζικού, τέσσερις πυροβολαρχίες και μία ίλη ιππικού. Πιο πίσω όμως, στη γραμμή Σερβίων - Κοζάνης, είχαν τοποθετηθεί άλλα δώδεκα τάγματα πεζικού, τέσσερις πυροβολαρχίες και δύο ίλες ιππικού με ικανές εφεδρείες στις φρουρές της Θεσσαλονίκης και του Μοναστηρίου, όπου υπηρετούσαν δεκαεννέα τάγματα πεζικού και εννέα ίλες ιππικού με δεκαεννέα πυροβολαρχίες. Πάντως η συνολική δύναμη του Τουρκικού στρατού στη Δυτική Μακεδονία, όπου επιχειρούσε το 8ο Σώμα Στρατού, ήταν 35.000-40.000 άντρες.

3.Και στις αρχές Οκτωβρίου ο ελληνικός στρατός ξεκίνησε τις επιχειρήσεις του, αρχικά με την κατάληψη των τουρκικών συνοριακών φυλακίων και στη συνέχεια προελαύνοντας ανάγκασε  τους Τούρκους να εγκαταλείψουν τα υψώματα της Ελασσόνας  και να αμυνθούν στα στενά του Σαρανταπόρου.

Η εποποιία είχε ξεκινήσει…..

Η μάχη του Σαραντάπορου

1.Η Ελασσόνα καταλήφτηκε τις πρωινές ώρες της 6^ης Οκτωβρίου ύστερα από μάχη, ενώ παράλληλα το απόσπασμα ευζώνων κατέλαβε τη Δεσκάτη.

2.Και στις 8 Οκτωβρίου τα ελληνικά στρατεύματα με ηθικό ανεβασμένο φτάνουν στα στενά του Σαραντάπορου, όπου οι Τούρκοι είχαν δημιουργήσει ισχυρή αμυντική γραμμή με μεγάλες στρατιωτικές δυνάμεις και πυροβολικό, πέρα από το ότι είχαν κατασκευαστεί εκεί από γερμανούς τεχνικούς ειδικά οχυρωματικά έργα στη ήδη φυσικά οχυρή θέση του Σαρανταπόρου, που καθιστούσαν ιδιαίτερα δύσκολη, αν όχι αδύνατη, τη δίοδο της στενωπού, μήκους 8χλμ.

3..Όμως οι Ελληνικές δυνάμεις δεν ανέκοψαν την πορεία τους και ύστερα από σκληρή και πολύνεκρη μάχη στις 9 Οκτωβρίου του 1912 οι Τούρκοι οπισθοχώρησαν εγκαταλείποντας και τα Σέρβια, που απελευθερώθηκαν με τη σειρά τους από τον Ελληνικό στρατό.

Σήμερα, στο περιοχή Χάνι-Χατζηγώγου που στη διάρκεια των επιχειρήσεων του Ελληνικού Στρατού χρησιμοποιήθηκε σαν πολεμικό στρατηγείο του αρχιστράτηγου και διαδόχου Κωνσταντίνου, κτίστηκε το Μνημείο προς τιμήν των πεσόντων και το Στρατιωτικό Μουσείο Σαραντάπορου, το οποίο αξίζει κάποιος να επισκεφτεί και για το οποίο στο άμεσο μέλλον θα γράψουμε αναλυτικότερα.

Όμως επανέρχομαι!!

4.Στις 11 Οκτωβρίου ο ελληνικός στρατός της Θεσσαλίας προωθήθηκε και στρατοπέδευσε στον ποταμό Αλιάκμονα, ενώ τμήματα ταξιαρχίας ιππικού κατέλαβαν την Κοζάνη, χωρίς Τουρκική αντίσταση. Επίσης ένα τάγμα του συντάγματος Κρητών κατέλαβε τα στενά της Πέτρας, εκμηδενίζοντας την πιθανότητα Τουρκικά στρατεύματα από την Κατερίνη να προωθηθούν στα μετόπισθεν και να αιφνιδιάσουν τον ελληνικό στρατό.
5.Και στη κρίσιμη αυτή φάση αυτή του πολέμου δημιουργήθηκε  μέγα θέμα και ξεκινήσαν τα προβλήματα…..

Στο Μοναστήρι ή στη Θεσσαλονίκη?

1.Πού λοιπόν θα κατευθυνθεί ο Ελληνικός στρατός? Προς το Μοναστήρι, για την κατάληψη του οποίου κινούνταν οι Σέρβοι, ή προς τη Θεσσαλονίκη, για την κατάληψη της οποίας έτρεχαν κυριολεκτικά οι Βούλγαροι?.....

3.Εν τω μεταξύ ο Κωνσταντίνος στις 13 Οκτωβρίου έφτασε στην Κοζάνη, εγκατέστησε το Στρατηγείο του και άρχισε να εξετάζει σοβαρά τα σχέδια για πορεία του στρατού προς τα βόρεια, δηλαδή προς το Μοναστήρι.

4.Και τότε ξεκίνησε και η διαμάχη του με το Βενιζέλο, που μαζί με τον Υπουργό εξωτερικών Κορομηλά-τον γενικό πρόξενο Θεσσαλονίκης τα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα- θεώρησαν εθνικά αναγκαία ενέργεια την άμεση κατάληψη της Θεσσαλονίκης και υπέδειξαν στον Αρχιστράτηγο την πορεία του στρατού.

5.Η διαφωνία ήταν έντονη, οδήγησε στη ρήξη Κωνσταντίνου και Βενιζέλου και αποτέλεσε δυστυχώς το προοίμιο του μετέπειτα Εθνικού Διχασμού που θα ταλαιπωρούσε δεκαετίες ματά την πατρίδα μας.

6.Όμως ο Βενιζέλος τότε ήταν πρωθυπουργός της Ελλάδας αλλά και Υπουργός στρατιωτικών- δηλαδή προϊστάμενος  του Κωνσταντίνου- και τελικά-μετά και την ανταλλαγή «δύσκολων» τηλεγραφημάτων, είναι αλήθεια,  που ο σκοπός μας τώρα δεν είναι να τα αναλύσουμε…..κάποια άλλη στιγμή ευχαρίστως…..- επέβαλε τη γνώμη του με την ουσιαστική βοήθεια και του βασιλιά Γεωργίου του Α’ που ταξίδεψε στην Κοζάνη, συζήτησε με το διάδοχο γιό του,  και τελικά τα απόγευμα της 14^ης Οκτωβρίου εκδόθηκε από το στρατηγείο η τελική διαταγή πορείας του στρατού όχι πλέον προς Μοναστήρι αλλά προς Βέροια και Θεσσαλονίκη.

7.Έτσι κι έγινε λοιπόν και την άλλη μέρα 15 Οκτωβρίου, ο Ελληνικός στρατός κινήθηκε σύμφωνα με τα νέα σχέδια ανατολικά, και στις 17 Οκτωβρίου απελευθέρωσε την Κατερίνη και τη Βέροια και στη συνέχεια τη Νάουσα και την Έδεσσα, διεξάγοντας συνεχείς μάχες με Τουρκικό τακτικό στρατό, τούρκους ατάκτους και ιππείς.

8.Οι Τούρκοι συνεχώς οπισθοχωρούσαν και τελικά  με εντολή του αρχιστράτηγου και διοικητή της Θεσσαλονίκης Χασάν Ταξίν πασά παρατάχτηκαν έξω από τα Γιαννιτσά, προκειμένου να ανακόψουν την  Ελληνική προέλαση προς τη Θεσσαλονίκη, καθιστώντας τα Γιαννιτσά το τελευταίο και πολύ σημαντικό εμπόδιο στην πορεία των Ελλήνων.

Η πορεία προς τη Θεσσαλονίκη συνεχιζόταν…..

Η μάχη των Γιαννιτσών

1.Επειδή η πόλη  των Γιαννιτσών ήταν ιερή για τους Τούρκους, τα τουρκικά στρατεύματα αναπτύχθηκαν δυτικά και έξω απ’ αυτήν σε ένα οχυρό ύψωμα 130μ., με σημαντικό πλεονέκτημα καθώς η επάνδρωσή του δεν απαιτούσε μεγάλες δυνάμεις, ενώ ταυτόχρονα, ήταν σχεδόν αδύνατη η υπερκέρασή του από τα πλάγια.

2.Πέντε Ελληνικές μεραρχίες και μία ταξιαρχία ιππικού κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν τις τουρκικές δυνάμεις που αποτελούνταν από έξι πυροβολαρχίες και πέντε μεραρχίες, αλλά το ηθικό τους ήταν καταρρακωμένο.

3.Τελικά η σύγκρουση ελληνικού και τουρκικού στρατού τελικά ξεκίνησε  κοντά στο Πλατύ στις 19 Οκτωβρίου 1912 και μετά από σφοδρή μάχη, διάρκειας δύο ημερών με μεγάλες απώλειες και για τα δύο μέρη, ο Ελληνικός στρατός μπήκε θριαμβευτής στα Γιαννιτσά, ενώ οι Τούρκοι οπισθοχώρησαν για άλλη μια φορά, τώρα όμως  προς τη Θεσσαλονίκη.

Ο δρόμος για τη Θεσσαλονίκη ήταν πλέον ανοικτός…..

Το ηθικό των Τούρκων έχει πλέον καταρρεύσει ολοκληρωτικά  και στα πεδία των μαχών αλλά και μέσα στην πόλη της Θεσσαλονίκης που, σημειωτέον οι πρόξενοι των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής περίμεναν εναγωνίως τα πολεμικά σκάφη που στάλθηκαν για την ασφάλειά των υπηκόων τους. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες της εναγώνιας προσμονής και με τη Θεσσαλονίκη ουσιαστικά αποκομμένη από όλες τις οδικές συγκοινωνίες, έγινε κι’ αυτό!!

Τορπιλίστηκε-μέσα στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης παρακαλώ-το τουρκικό θωρηκτό «Φετίχ Μπουλέντ» από το μικρό τορπιλοβόλο σκάφος “11” του υποπλοίαρχου Βότση στις 18 Οκτωβρίου

4.Έτσι λοιπόν κοντολογίς-και επειδή η επανάληψη είναι μήτηρ πάσης μαθήσεως-  με το ηθικό ακμαίο, και παρ’ όλες τις σοβαρές ελλείψεις στον εφοδιασμό, ο Ελληνικός στρατός στα Γιαννιτσά πραγματοποίησε νίκη μεγαλειώδη, επική.

5. Από την άλλη η Τουρκική υποχώρηση προς τη Θεσσαλονίκη είχε σαν αποτέλεσμα τη στρατηγική-μάλλον- καταστροφή γεφυρών και οδικών δικτύων, ώστε στο μέτρο του δυνατού να ανακόψει την Ελληνική προέλαση. Γιατί δεν κυνηγήθηκαν από τους Έλληνες? Γιατί ο Ελληνικός στρατός παρέμεινε στα Γιαννιτσά νικητής μεν, αλλά αδρανής για ακόμα πέντε μέρες?

6.Δεν ξέρω, αλλά η κριτική  των στρατιωτικών επιχειρήσεων εκείνης της περιόδου από πιο ειδικούς από μένα,-μη ξεχνάτε ποτέ εγώ είμαι λογιστής όχι ιστορικός- αλλά και τα γεγονότα που επακολούθησαν αμέσως μετά απέδειξαν πως διαπράχθηκε μεγάλο λάθος τακτικής από τον Κωνσταντίνο και το επιτελείο του.   

7.Εν τω μεταξύ ο ποταμός Αξιός είχε υπερχειλίσει δημιουργώντας πρόσθετες δυσκολίες για τη διάβασή του, την ίδια ώρα που έφταναν πληροφορίες στην Ελληνική κυβέρνηση ότι ο κύριος όγκος των βουλγαρικών δυνάμεων, μετά την κατάληψη των Σερρών, κινούταν ταχύτατα, με στόχο να προλάβουν τους Έλληνες και να μπουν πρώτες στη Θεσσαλονίκη.

Και η πορεία ξεκίνησε…..

Η πορεία προς τη Θεσσαλονίκη

1.Ο χρόνος που χάθηκε λοιπόν, αποδείχτηκε τελικά πολύτιμος στην εξέλιξη των γεγονότων και παραλίγο θα στοίχιζε στην Ελλάδα την απώλεια, μετά τη λήξη των επιχειρήσεων, της πέρα από τον Αξιό ποταμό ελληνικής γης. 

2.Τότε, με ξυλεία που μεταφέρθηκε εσπευσμένα από τη Νάουσα και τα γύρω χωριά αλλά και με άδεια βαρέλια από το χωριό Κουλακιά κατασκευάστηκαν σε συνεργασία με ντόπιους ξυλουργούς οι αναγκαίες γεφυρώσεις των ποταμών και επιτέλους ο Ελληνικός στρατός άρχισε, με βραδύ ρυθμό, να αναπτύσσει «κυκλωτική» κίνηση γύρω από τη Θεσσαλονίκη, σύμφωνα με τα γερμανικά πρότυπα διεξαγωγής πολέμου, των οποίων ένθερμος οπαδός ήταν ο Κωνσταντίνος.

3.Και ξαφνικά στις 25 Οκτωβρίου το απόγευμα παρουσιάστηκαν στις προωθημένες Ελληνικές θέσεις ο Τούρκος στρατηγός Σαδίλκ με τους ευρωπαίους πρόξενους της Θεσσαλονίκης και πρότειναν την παράδοση της πόλης υπό όρους και κατά εξουσιοδότηση του τούρκου αρχιστράτηγου Χασάν Ταξίν πασά.

Όπου ο Κωνσταντίνος εξακολουθεί τα λάθη

1.Ο διάδοχος και αρχιστράτηγος Κωνσταντίνος, εκτιμώντας και πάλι λαθεμένα την πίεση που του ασκούσε ο χρόνος, δεν έκανε δεκτούς τους όρους παράδοσης της πόλης και ζήτησε την παράδοση της «άνευ όρων», τάζοντας και προθεσμία δεκαέξι ολόκληρων ωρών για απάντηση, τη στιγμή που ήδη διαπιστωνόταν ότι οι Βούλγαροι πλησίαζαν ταχέως την περιοχή των επιχειρήσεων.

2.Και  παρόλο που διακρινόταν κάποια επιθυμία των Τούρκων να παραδοθεί η πόλη στους Έλληνες παρά στους Βούλγαρους, για το φόβο καταστροφών και σφαγών, ο Τούρκος αρχιστράτηγος απέρριψε τους όρους. Τότε επενέβη δυναμικά ο Βενιζέλος, που παρακολουθούσε συνεχώς την εξέλιξη των επιχειρήσεων, και με έντονο ύφος διέταξε με νέο «δύσκολο» τηλεγράφημά του τον Κωνσταντίνο να καταλάβει χωρίς χρονοτριβή την πόλη της Θεσσαλονίκης, καθιστώντας τον μάλιστα υπεύθυνο για κάθε ανεπιθύμητη εξέλιξη που θα είχε ως αιτία αυτήν την καθυστέρηση.

3.Μετά την παρέμβαση του Βενιζέλου και τις πληροφορίες που έφτασαν στο Ελληνικό στρατηγείο για ταχύτατη προέλαση Βουλγαρικού συντάγματος ιππικού με κατεύθυνση τη Θεσσαλονίκη, ο αρχιστράτηγος του ελληνικού στρατού άλλαξε τακτική και αφού διαπραγματεύτηκε τους όρους παράδοσης της πόλης με τους Τούρκους υπογράφτηκε  τελικά  το πρωτόκολλο της παράδοσής της στους Έλληνες την νύχτα της 26ης προς 27η Οκτωβρίου 1912.

4.Δεν ξέρω αν σας ενδιαφέρει, όμως αυτό το πρωτόκολλο γράφτηκε στα Ελληνικά και στα Γαλλικά από τον Δεκανέα του Ελληνικού στρατού Ίωνα Δραγούμη.

Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης

1 Το βράδυ της 26ης Οκτωβρίου, ημέρας της γιορτής του πολιούχου και προστάτη της πόλης Άγιου Δημητρίου, η Θεσσαλονίκη απελευθερώθηκε από τον ελληνικό στρατό.

2.Μόλις είκοσι ημέρες μετά την κήρυξη του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου και λίγες ώρες προτού ο βουλγαρικός στρατός φτάσει με τη σειρά του στην - ήδη ελληνική – Θεσσαλονίκη.

Σύντροφοι μου,

η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης είναι η αρχή του οράματος της μεγάλης Ελλάδας, όραμα που κατέληξε στην μεγαλύτερη τραγωδία του Ελληνισμού, στην Μικρασιατική καταστροφή.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΠΗΓΕΣ

Σύντροφοι έχω επανηλλειμένως πει ότι είμαι οπαδός της λαϊκής βιβλιογραφίας γιατί και πιο εύπεπτη στο διάβασμα είναι και παντού κυκλοφορεί- ακόμα και στα περίπτερα – αλλά και οι συγγράφοντες σε παραπέμπουν στην πρωτογενή βιβλιογραφία.

Γιατί ν’ ασχοληθώ εγώ ?

 Να λοιπόν δυο τέτοια βιβλία λαϊκής μεν σοβαρής δε βιβλιογραφίας…..και καλή ανάγνωση.

Αυτό το βιβλίο αναλύει τις μάχες του Ελληνικού Στρατού στην Ηπειρο και τη Μακεδονία, τις ναυμαχίες του Ελληνικού Στόλου στο Αιγαίο και τις πρώτες προσπάθειες της Ελληνικής Αεροπορίας στα πεδία των μαχών. Παράλληλα παρουσιάζονται τα γεγονότα μέσα από τα απομνημονεύματα τόσο των πρωταγωνιστών, όσο και των απλών στρατιωτών. Ακόμη αποκαλύπτεται η οργάνωση και η δράση της, παραμελημένης από την ελληνική ιστοριογραφία, Υγιειονομικής Υπηρεσίας στα μέτωπα του πολέμου καθώς και το έντονο διπλωματικό παρασκήνιο το οποίο οδήγησε στη σύναψη μιας, σαθρής έστω, συμμαχίας των βαλκανικών κρατών εναντίον των «προαιώνιων εχθρών». Το επιμελημένο κείμενο εμπλουτίζεται με σπάνιο φωτογραφικό υλικό, κατατοπιστικούς χάρτες και εξαιρετικές αναπαραστάσεις στολών του ειδικού οπλογνώστη-ενδυματολόγου του Πολεμικού Μουσείου Γιάννη Μυλωνά.

Οι βαλκανικοί πόλεμοι ήταν αναπόφευκτοι και μάλιστα θα έλεγε κανείς ότι η σχετική καθυστέρησή τους οφείλεται στην καθυστερημένη "αφύπνιση" ορισμένων εθνών των Βαλκανίων. Η χειραφέτηση των βαλκανικών λαών ήταν επιτακτική ανάγκη για πολλές δεκαετίες και με δεδομένο ότι η Υψηλή Πόλη, εμμένοντας σε μια παρωχημένη τακτική, προσπαθούσε να κερδίσει χρόνο με μη ικανοποιητικές "απαντήσεις" στα ερωτήματα των καιρών, η τελική έκρηξη έμοιαζε αναπόφευκτη. Είναι πραγματικά αξιοσημείωτη η εξέλιξη των πραγμάτων, καθώς από τον αναμενόμενο Α' Βαλκανικό πόλεμο περάσαμε επί της ουσίας χωρίς διακοπή στον Β' - στην προσπάθεια των μέχρι πρότινος συμμάχων να εξασφαλίσουν ο καθένας το μεγαλύτερο δυνατό μερίδιο. Η αλήθεια είναι ότι όλα τα μεγάλα έθνη των Βαλκανίων - Ελληνες, Σέρβοι, Βούλγαροι - είχαν τις δικές τους "Μεγάλες Ιδέες" και μοιραία θα προσπαθούσαν για την ευόδωση των φιλόδοξων σχεδίων τους. Ο ελληνικός στρατός ήταν ο άοκνος υπηρέτης της ελληνικής Μεγάλης Ιδέας.

Αναγεννημένος μετά από το κίνημα εκσυγχρονισμού (που εκφράστηκε από το κίνημα του Γουδή) και με τη στήριξη της πολιτικής και πολιτειακής ηγεσίας του τόπου, έγραψε χρυσές σελίδες δόξας στους βαλκανικούς πολέμους, τόσο ενάντια στους Οθωμανούς όσο και ενάντια στους Βούλγαρους στη συνέχεια.
Στην παρούσα μονογραφία σκοπός είναι να δώσουμε στον αναγνώστη μία κατά το δυνατόν πληρέστερη εικόνα του ελληνικού στρατού στην περίοδο των βαλκανικών πολέμων και να σκιαγραφήσουμε τη δράση του με τη μεγαλύτερη δυνατή λεπτομέρεια.