Αφιέρωμα του ΜΠΑΓΑΣΑ στο ΕΠΟΣ του '40.....70 χρόνια από το ΟΧΙ του Μεταξά

1.Είναι αλήθεια ότι η επέτειος της 28^ης Οκτωβρίου επενδύθηκε από το 1945-χρονιά που πρωτογιορτάστηκε- ως τις μέρες μας με σημαντικούς συμβολισμούς και πολλές φορές γιορτάστηκε και με πάνδημη συμμετοχή.

2.Παρόλα αυτά στη μεταπολεμική μας ιστορία, η επέτειος αυτή υπήρξε περισσότερο- κατά τη γνώμη μου –πολιτική και γι’ αυτό  πιο διχαστική από την επέτειο του Αγώνα της ανεξαρτησίας μας.

Είναι δε σήμερα απόλυτα σαφές ότι οι λόγοι της διαφορετικής λειτουργίας των δύο επετείων συνδέονται άμεσα με το γεγονός ότι την κατοχή της πατρίδας μας και τον αγώνα κατά της ξένης κατάκτησης ακολούθησε ένας ξενοκίνητος συμμοριτοπόλεμος που σηματοδότησε και σηματοδοτεί έως σήμερα-γι’ αυτούς που θυμούνται- τον διχασμό της Ελληνικής κοινωνίας ως προς την ερμηνεία του εθνικού της παρελθόντος.

3.Έτσι τα γεγονότα που συνδέονται με την σημαντική για μας τους Έλληνες 28^η Οκτωβρίου 1940 παρουσιάστηκαν και ερμηνεύτηκαν με τελείως διαφορετικούς τρόπους από τις επιμέρους κοινωνικές και πολιτικές ομάδες, ενώ οι κρατικοί εορτασμοί εξυπηρέτησαν απόλυτα την επίσημη εκδοχή της ιστορίας. Δυστυχώς οι αντίπαλες εκδοχές για πάρα πολλά χρόνια δεν έβρισκαν έκφραση στο δημόσιο λόγο-και άρα επιχειρηματική αντίκρουση- με αποτέλεσμα σήμερα να μονοπωλούν ανεμπόδιστα και με θράσος την αλήθεια.

4.Και τα χρόνια περνάνε και οι αιώνες αλλάζουν και η αντίθεση όσων επιμένουν να θυμούνται και να γιορτάζουν ουσιαστικά παραμένει: Ποιος είπε το ΟΧΙ? Ο Μεταξάς ή ο λαός?

5.Και παρά τις-από αρκετούς- μικρόψυχες αμφισβητήσεις στον δικτάτορα απαντώ απόλυτα ότι του ανήκει η δόξα και η ευθύνη για το ΟΧΙ-όπως ονομάστηκε η απόρριψη του Ιταλικού τελεσίγραφου και οδήγησε στον Ελληνοιταλικό πόλεμο και δημιούργησε το μύθο του Έπους του 40- το οποίο βέβαια δεν μπορούσε να το πει γενικά ο λαός, αλλά μόνον ο Μεταξάς εξ ονόματός του.

6.Και η ίδια δόξα τιμή και προσκύνηση ανήκει και στους πολεμιστές της Αλβανίας-και σ’ αυτούς που διεύθυναν και σ’ αυτούς που πολέμαγαν- που κέρδισαν, γιατί αν έχαναν δεν θα τους ξέπλεναν όλα τα νερά τ’ ουρανού και της θάλασσας. ( Εδώ στην Ελλάδα αυτό το έργο το’ χουμε δει  χιλιάδες φορές) Και δεν πρέπει να ξεχάσουμε ποτέ τις ευθύνες που ανέλαβαν οι υπεύθυνοι που υποστήριξαν το ΟΧΙ του Μεταξά, αλλά κυρίως τον κόπο και τον κίνδυνο του ανώνυμου λαού που πολέμησε ενωμένος και νίκησε με ελάχιστα εφόδια αλλά περίσσευμα ψυχής και δίκιου.

7.Όμως ξεφεύγω!!! και επανέρχομαι…..Και σίγουρα δεν είναι αλήθεια ότι ο Μεταξάς δεν είχε άλλες επιλογές. Από δικές του επεξηγήσεις μάθαμε ότι φρόντισε προσωπικά να εξαντλήσει τα περιθώρια αποφυγής του πολέμου βολιδοσκοπώντας το Βερολίνο και βεβαιώθηκε γρήγορα ότι για να αποφευχθεί χρειαζόταν απλά η προσχώρηση του στον Άξονα και μάλιστα με ακρωτηριασμό της πατρίδας προς όφελος των Ιταλών και των Βουλγάρων.

7.Και είμαι σίγουρος ότι αυτές οι καταστάσεις προβλημάτισαν αν όχι φόβισαν το Μεταξά  που ήταν σημαδεμένος απ’ τον πρόσφατο και αξεπέραστο ακόμα τότε  εθνικό διχασμό- που σίγουρα δεν ήθελε να τον ξαναζήσει - και προέβλεπε νέα διάσπαση του κράτους αν αποδεχόταν τους όρους του Άξονα. Πίστευε επίσης ότι η υποστήριξη της Αγγλίας με το στόλο της ήταν η ενδεδειγμένη για την Ελλάδα, η οποία αν την ακολουθούσε τελικά θα βρισκόταν στο στρατόπεδο των νικητών και μάλιστα μεγαλωμένη, τουλάχιστον κατά τα Δωδεκάνησα.

8.Και τέλος πάντων για να νομιμοποιήσει αυτήν του την απόφαση στους οπαδούς των δύο μεγάλων τότε παρατάξεων- Βενιζελικούς και αντιβενιζελικούς- εξήγησε τελικά ότι αρχικά ακολούθησε την πολιτική της ουδετερότητας , αλλά κυρίως μετά την Ιταλική επίθεση ακολούθησε την πολιτική της σύγκρουσης και της ταύτισης της Ελλάδας με την Αγγλία.

9.Όμως αξίζει να σημειωθεί ότι ο Μεταξάς- όπως επιβεβαιώνει πλήρως και το σχετικό αφιέρωμα της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ της Κυριακής  24^ης Οκτωβρίου 2010- είχε πει ρητά και κατηγορηματικά το ΟΧΙ στον Υπουργό των εξωτερικών της Ιταλίας Γκράτσι από τις 21 Αυγούστου 1939.

10.Από αυτές τις εξηγήσεις του Μεταξά που ανέφερα, από το ημερολόγιο του, αλλά και από διάφορα ιστορικά αφιερώματα, βιβλία και άρθρα είναι απόλυτα σαφές πια ότι η απόφαση του για το ΟΧΙ δεν ήταν στιγμιαία ηρωική έξαρση, αλλά μία από τις πιο ώριμες και μελετημένες αποφάσεις της ιστορίας μας, που ασφαλώς και ευτυχώς δικαιώθηκε από την πολεμική έκβαση.

Σκέφτομαι τον Μεταξά πρωθυπουργό και τρελαίνομαι…..ένας νοικοκύρης της εποχής του….. με τη ρεπούμπλικα, τη μαγκούρα και τη καδένα του…..άνθρωπος χωρίς μεγαλεία…..τι αντίθεση με τον Μουσολίνι!!! 

Ο άνθρωπος που βρέθηκε στο τιμόνι της πατρίδας την ώρα της φουρτούνας…..και έδειξε το μέτρο της αξίας του…..όχι ότι συμφωνώ με όλα όσα  έκανε…..άλλωστε δικτάτορας ήταν, πολιτισμένος όμως, πιστέψτε με και μαλακός και αξιοπρεπής σε σχέση με άλλους…..αλλά ήταν κι’ Έλληνας…..και θέλω να πιστεύω ότι το διχαστικό παρελθόν της πατρίδας που έζησε στο πετσί του τον έμαθε πολλά.

Όμως πάλι ξέφυγα…..αλλά φοβάμαι ότι καταπιάστηκα με έργο δύσκολο, γιατί πιστέψτε με δεν είναι εύκολο αλλά ούτε κι’ ευχάριστο να πιάσεις το Έπος του 40 και να το αναλύσεις, έστω κι ένα ελάχιστο κομμάτι του-την αρχή του-μόνον. Πρώτα απ’ όλα γιατί διαβάζοντας το σε συνεπαίρνει ο θαυμασμός και η συγκίνηση, το άρωμα της δόξας αλλά έπειτα γιατί νοιώθεις ότι κάτω από τη δόξα και τη νίκη κρύβονται ατέλειες, σκοπιμότητες και παρερμηνείες…..που πρέπει να τις αναφέρεις όχι για κατηγορία ή παραγνώριση της αξίας και της προσπάθειας…..αλλά για δίδαγμα, επιχειρηματολογία και κυρίως ανθρωπιά και περηφάνεια.

11.Έτσι λοιπόν, η απόφαση αυτή του Μεταξά έπασχε από μεγάλη-μοιραία ίσως- έλλειψη πολιτικών προϋποθέσεων. Και τελικά του ανήκει όχι μόνο η δόξα, αλλά και η βαριά ιστορική ευθύνη ότι δεν προετοίμασε τη χώρα- όχι στρατιωτικά, εκεί τα κατάφερε μια χαρά-πολιτικά και κυρίως για την περίπτωση που η πατρίδα θα βρισκόταν υπό εχθρική κατοχή, κάτι που συνέβη και κάτι που ο Μεταξάς προέβλεπε.

12.Κι’ αυτό σύντροφοι, συνεορτάζοντες και συναγωνιστές δείχνει –το λέω με λύπη, ταπεινότητα και σεβασμό προς τον ηγέτη- έλλειψη διορατικότητας και πολιτικού σχεδιασμού, ασυγχώρητη  μπορείς να πεις, όταν μάλιστα γύρω του η κατάληψη και κατοχή άλλων μικρών χωρών από τον Άξονα ήταν ραγδαία και προσέφερε πολλαπλά διδάγματα και παραδείγματα.

13.Και μια απλή, επιδερμική επαφή με τα ιστορικά γεγονότα της εποχής αρκεί για να καταλάβουμε ότι η Ελλάδα μπήκε στον πόλεμο μ’ ένα βασιλιά αμφισβητούμενο ακόμα κι’ απ’ τους οπαδούς του- που χρειάστηκε δημοψήφισμα για να επανέλθει μετά την απελευθέρωση- και μ’ ένα καθεστώς όχι μόνο δικτατορικό, αλλά και τόσο προσωποπαγές που ήταν καταδικασμένο να καταρρεύσει σαν χάρτινος πύργος με την πτώση ή το θάνατο του δικτάτορα.

14.Κάτι που συνέβη με αποτέλεσμα η κατοχή που ακολούθησε να μη δημιουργήσει απλά ένα κενό εξουσίας, αλλά να δημιουργήσει μία νοσηρή κρίση νομιμότητας που- αλήθεια είναι- σοβούσε από παλιά και ήταν αδύνατον να λυθεί στη διάρκειά της. Αποτέλεσμα? άνοιξαν έτσι οι πόρτες διάπλατα για  εμφύλιες, ξενοκίνητες και χωρίς νόημα τελικά συγκρούσεις , πολύ πιο δύσκολες και τραγικές από κείνες που φανταζόταν κι’ ήθελε ν’ αποτρέψει ο Μεταξάς.

Ο πατέρας μου σύντροφοι βγήκε πρόωρα απ΄ τη σχολή Ευελπίδων και πολέμησε ανθυπολοχαγάκος στο Έπος και σήμερα ζουν ακόμα πολλοί από κείνους που το γράψανε με αίμα και ιδρώτα. Εγώ δεν ήμουν εκεί- δεν ήμουν όχι μόνο στη σκέψη αλλά ούτε και στο σπέρμα του πατέρα μου- και αναγκαστικά διαβάζω και ακούω γι’ αυτό. Και νοιώθω ότι ακόμα και σήμερα το περιβάλει ένας μύθος από την πρόχειρη κρατική αφήγηση των γεγονότων, από τους λιγότερο σεμνούς πολεμιστές που γράψαν απομνημονεύματα, από την προπαγάνδα και τέλος από των αιώνια ανταλλαγή επιχειρημάτων και βιβλιογραφιών που δημιούργησαν οι επάρσεις της μιας πλευράς και οι συκοφαντίες της άλλης.

Χρόνια πολλά σύντροφοι και να θυμάστε ότι όσο οι άρχοντες της πατρίδας μας εκφωνούν συμβολικά και διαφορετικά μηνύματα για την επέτειο του ΟΧΙ, τόσο πιο ανασφαλής αισθάνεται η αστική δημοκρατία που ζούμε. Γιατί σε αντίθεση με τους τότε κουκουλώνει τα λάθη της και συνεχώς τα δικαιολογεί επειδή «φταίνε οι άλλοι», αλλά κυρίως γιατί δεν μπορεί πλέον να καλύψει το ύψιστο δικαίωμα των Ελλήνων, αυτό της εργασίας δηλαδή της ζωής με αξιοπρέπεια.

Σημείωση

Στο αφιερωματάκι αυτό πολύ με βοήθησε το Ημερολόγιο του Μεταξά, τα αφιερώματα της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ και κυρίως του ένθετου ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ, αλλά και τα γεγονότα της εποχής όπως επανηλλειμένως και αναλυτικά έχουν εξιστορηθεί.

Επέλεξα να ντύσω φωτογραφικά το αφιέρωμα με αφίσες που κάθε χρόνο τυπώνει το γενικό επιτελείο στρατού για να τονίσω κι’ εγώ όσο μπορώ το γιορτινό κλίμα των ημερών.

Εύχομαι να γιορτάζετε και να θυμάστε κι εσείς και κυρίως να έχετε κρεμάσει στο μπαλκόνι σας την Γαλανόλευκη.

Όποιος από σας θέλει να μάθει περισσότερα για το Έπος του προτείνω το παρακάτω βιβλίο λαϊκής –πάντα- βιβλιογραφίας.
Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΟΣ ΤΗΣ Β. ΗΠΕΙΡΟΥ (1940-1941)

Στις 28 Οκτωβρίου 1940 ο Ελληνικός Στρατός ενεπλάκη στη δίνη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Εξι μήνες ήταν αρκετοί για να καθηλώσει τις ισχυρές ιταλικές μεραρχίες, να χαρίσει τις πρώτες νίκες στο στρατόπεδο των Συμμάχων, να αποδείξει την υψηλή μαχητική του αξία και να κερδίσει τον θαυμασμό των φίλων ...