Ο ΜΠΑΓΑΣΑΚΟΣ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ σύντροφοι ή μια πρώτη απόπειρα επικοινωνίας










Τετάρτη 26 Ιανουαρίου 2011

Καιρός για ανθεώρηση σύντροφοι!!!.....ΡΑΙΝΧΑΡΤ ΧΑΙΝΤΡΙΧ.....το άλλο πρόσωπο του "χασάπη της Πράγας"

Ράινχαρντ Όιγκεν Τρίσταν Χάιντριχ…..στέλεχος των SS, ο δεύτερος στην ιεραρχία μετά τον Χάινριχ Χίμλερ…..θεωρήθηκε ο πρωτοστάτης της Τελικής Λύσης, δηλαδή του σχεδίου των Ναζί για το επαίσχυντο Εβραϊκό Ολοκαύτωμα…..τον αποκάλεσαν «Το ξανθό κτήνος», «ο Δήμιος Χάιντριχ» και «ο χασάπης της Πράγας»…..σίγουρα ήταν ο μοναδικός αξιωματούχος του Εθνικοσοσιαλισμού που φανταζόταν μια μελλοντική Γερμανία χωρίς τον Χίτλερ, ίσως και χωρίς τον ίδιο…..συζητήθηκε ακόμα και η διαδοχή του Χίτλερ από αυτόν…..και πολλοί συνεργάτες του –μετά τον πόλεμο-ισχυρίστηκαν πως αν ζούσε, τον Ιούλιο του 1944, θα υποστήριζε τους πραξικοπηματίες και επίδοξους δολοφόνους του Χίτλερ.

«Ο χασάπης της Πράγας» λοιπόν,…..κι όμως σύντροφοι σ’ όλη τη διάρκεια του Β’ ΠΠ η Τσεχία ήταν μια όαση ειρήνης στην κατεχόμενη Ευρώπη….οι πόλεις της δεν βομβαρδίστηκαν ποτέ…..αντίσταση ουσιαστικά δεν υπήρξε…..και όλα αυτά σίγουρα οφείλονται στη σχετικά ήπια πολιτική του «προστάτη του Γ’ Ράιχ», τοπικού γκαουλάιτερ και πιθανού διαδόχου του Χίτλερ  Ράινχαρντ Χάιντριχ.
Στη βιβλιοθήκη μου υπάρχει –ενθύμιο απ’ τον πατέρα μου- το βιβλίο «Η ΜΑΥΡΗ ΤΑΞΗ, ιστορία των SS», εκδόσεις Πλανήτης, Αθήνα 1970 του αντιναζιστή ιστορικού  Heinz Hohner (1926-2010), που για τον Χάιντριχ αναφέρει τα εξής:.....«έχοντας βασικά ως αποστολή του να αυξήσει την αποδοτικότητα του Προτεκτοράτου ο Χάιντριχ, αντί να υποβάλει το λαό σε στερήσεις, αυξάνει τις μερίδες τροφίμων 2.000.000 Τσέχων εργατών, δίνει 200.000 ζευγάρια παπούτσια στους εργαζόμενους σε πολεμικά εργοστάσια και επιτάσσει προς όφελος τους τα καλύτερα ξενοδοχεία της Βοημίας και της Μοραβίας για να τους εξασφαλίσει άνετες διακοπές. Η κοινωνική ασφάλιση των Τσέχων αναδιοργανώνεται πάλι προς όφελος των εργατών και των αγροτών. Η σχετική χαλάρωση που δημιουργήθηκε από τον Χάιντριχ στη Τσεχοσλοβακία, η επιφανειακή υποταγή του λαού στον Γερμανικό ζυγό, είναι κάτι που δε συμβιβάζεται και δεν προωθεί καθόλου τα ζητήματα της εξόριστης κυβέρνησης του Μπένες στο Λονδίνο. Η παθητικότητα των Τσέχων απέναντι στο Γερμανό κατακτητή, εμποδίζει πραγματικά τις διαπραγματεύσεις των συμμάχων και αμφισβητεί την ύπαρξη κι αυτής της ίδιας της κυβέρνησης στην εξορία, που έχει ανάγκη, για να επιβιώσει, από την υποστήριξη μιας δραστήριας αντίστασης. Όμως αυτή η αντίσταση δε θα εμφανιζόταν όσο οι Γερμανοί εξακολουθούσαν να εφαρμόζουν στη Τσεχοσλοβακία την πολιτική της χαλαρής κατοχής, που ήταν έργο του Ράινχαρντ Χάιντριχ. Λογική συνέπεια: Πρέπει να εξουδετερωθεί ο Χάιντριχ για να ξεπηδήσει έτσι ένα κύμα αντιποίνων τόσο σκληρών, ώστε να δοθεί ένα νεύρο στη Τσεχική αντίσταση. Στις 27 Μαΐου 1942 στο προάστιο Χολεσοβίτσε της Πράγας, δύο άνθρωποι που έχουν επιλεγεί από την κυβέρνηση του Μπένες για να δολοφονήσουν τον Χάιντριχ, οι υπαξιωματικοί Γιάν Κούμπις και Γιόζεφ Γκάμπκικ, πυροβόλησαν στο αυτοκίνητο του αξιωματούχου των SD. Ο Χάιντριχ τραυματίστηκε θανάσιμα και υπέκυψε στις 4 Ιουνίου 1942. Το Λονδίνο πέτυχε τους σκοπούς του.»

Τι συνέβη σύντροφοι τελικά στην Πράγα???.....ας πάρουμε τα πράγματα απ’ την αρχή…..και καλή ανάγνωση!!!

Η προσάρτηση της Τσεχοσλοβακίας στο Ράιχ

1.Είναι αλήθεια ότι αμέσως μετά τη προσάρτηση της Αυστρίας στο Ράιχ (Μάρτιος 1938), ο Χίτλερ είχε ήδη αποφασίσει την επόμενη του κίνηση…..την προσάρτηση της Τσεχοσλοβακίας…..χώρας  με  φυσικό πλούτο, ανεπτυγμένη βιομηχανία…..αλλά και με αρκετά ισχυρές ένοπλες δυνάμεις, που όμως δεν ήταν σε θέση ν’ αντισταθούν στους Γερμανούς.
2.Αφορμή και αίτιο για την προσάρτηση αποτέλεσε η Σουδητία -μια περιοχή της δυτικής Τσεχοσλοβακίας- στην οποία ζούσε  συμπαγής Γερμανική μειονότητα κοντά τρεισήμισι εκατομμύρια κόσμος, αλλά ταυτόχρονα είχε και ιδιαίτερη στρατηγική σημασία για τους Γερμανούς, μιας και αποτελούσε την παραγωγικότερη περιοχή της χώρας –σκεφτείτε σύντροφοι ότι εκεί παραγόταν το 70% της παραγωγής σιδήρου και ηλεκτρικής ενέργειας-, διέθετε βιομηχανίες όπλων, αλλά και ισχυρά αμυντικά έργα στα σύνορά της με τη Γερμανία.
3.Όμως η διεκδίκηση της Σουδητίας απ’ τους Γερμανούς εγκυμονούσε πολλούς και σοβαρούς κινδύνους, μιας κι από τη μια η Γαλλία –με τη συνθήκη του Λοκάρνο-  είχε αναλάβει επίσημα την υποχρέωση προστασίας της ακεραιότητας της Τσεχοσλοβακίας, αλλά κι από την άλλη η Σοβιετική Ένωση είχε επίσης υπογράψει  συμφωνία αμοιβαίας στρατιωτικής βοήθειας με τους Τσεχοσλοβάκους…..παρόλα αυτά την άνοιξη και το καλοκαίρι του 1938 οι Γερμανοί άρχισαν να προετοιμάζουν το έδαφος για την προσάρτηση της Σουδητίας και απαίτησαν απ’ την κυβέρνηση της Τσεχοσλοβακίας, ισότητα μεταξύ της Γερμανικής Σουδητικής μειονότητας και των Τσεχοσλοβάκων…..κάτι, που όπως ήταν φυσικό, ο πρόεδρος της χώρας Μπένες αρνήθηκε.

3.Στην άλλη όχθη τώρα, οι Ευρωπαίοι ηγέτες της εποχής –προσκολλημένοι στην «πολιτική κατευνασμού»-  θεώρησαν την προσάρτηση της Σουδητίας αναγκαίο μέτρο ώστε ν’ αποφευχθεί ο πόλεμος, παρακολουθούσαν από κοντά τα τεκταινόμενα…..και στις 15 Σεπτεμβρίου του 1938 ο Τσάμπερλεν –πρωθυπουργός της Αγγλίας-  συμφώνησε –ανεπίσημα κατ’ αρχήν στην προσάρτηση της Σουδητίας στη Γερμανία, δήλωση με την οποία λίγες ημέρες αργότερα συμφώνησε και ο Γάλλος πρωθυπουργός Νταλαντιέ.
 
4.Και στις  30 Σεπτεμβρίου του 1938 ο Τσάμπερλεν, ο Νταλαντιέ και ο Χίτλερ συναντήθηκαν –με οικοδεσπότη τον Μουσολίνι- στο Μόναχο και –ερήμην των Τσεχοσλοβάκων- υπέγραψαν την ομώνυμη συμφωνία, σύμφωνα με την οποία η Τσεχοσλοβακία ήταν υποχρεωμένη να συνθηκολογήσει και να παραχωρήσει τη Σουδητία στη Γερμανία μέσα σε δέκα  ημέρες, ενώ παράλληλα εγγυόταν την ανεξαρτησία και την ακεραιότητα της υπόλοιπης χώρας…..πέντε μέρες μετά ο Τσεχοσλοβάκος πρόεδρος Μπένες παραιτήθηκε…..και η κρίση έδειξε να έχει λήξει.

Ιστορικά μόνο σύντροφοι θα ήθελα ν’ αναφέρω δυο πραγματάκια για τη συνθήκη του Μονάχου μιας και δε θα μας απασχολήσει περισσότερο…..κατά πρώτον, σύμφωνα με τα απόρρητα ιστορικά αρχεία που άνοιξαν το 2008,  τεκμηριώθηκε το γεγονός ότι Γαλλία και Βρετανία επιθυμούσαν να στρέψουν τον Χίτλερ ανατολικά, ώστε να φαγωθούν οι Γερμανοί με τους Σοβιετικούς, αλλά δεν τους βγήκε…..και δεύτερο το Μόναχο αποτέλεσε την αφετηρία της αλλαγής της εξωτερικής πολιτικής των Σοβιετικών, που θα προσπαθούσαν πλέον να προσεγγίσουν τους Γερμανούς…..και σήμερα η συμφωνία του Μονάχου θεωρείται η αφορμή για το Γερμανοσοβιετικό Σύμφωνο μη επίθεσης του 1939.

5.Τελικά βέβαια –και παρόλες τις συμφωνίες- στις 15 Μαρτίου του 1939 οι Γερμανοί εισήλθαν -για λόγους ιστορικούς, στρατηγικούς και πολιτικούς που τώρα δε μας αφορούν-  και κατέλαβαν ολόκληρη τη Τσεχοσλοβακία χωρίς να συναντήσουν καμία αντίσταση…..και ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Φον Νόιρατ ορίστηκε επίτροπος του Ράιχ…..θέση που διατήρησε μέχρι το Μάιο  του 1941, οπότε ανέλαβε ο Χάιντριχ.

Ο Χάιντριχ στην Πράγα
6.Τον Μάιο του 1941 λοιπόν, ο Χίτλερ ανέθεσε –παρά τις αρχικές αντιρρήσεις των Χίμλερ και Μπόρμαν- στον στρατηγό των SS και αρχηγό της υπηρεσίας ασφαλείας του Ράιχ Ράινχαρντ Χάιντριχ τη θέση του επιτρόπου του Ράιχ στη Βοημία-Μοραβία  -τη σημερινή Τσεχία- αντικαθιστώντας ξαφνικά τον Φον Νόιρατ, με κύρια αποστολή την αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής της χώρας προς όφελος του Ράιχ, αποστολή στην οποία ο προκάτοχος του είχε αποτύχει οικτρά.
7.Και αν και το καλωσόρισμα των Τσέχων στον Χάιντριχ ήταν επιγραφές του στυλ «ο χασάπης της Πράγας» στους τοίχους της Πράγας…..ο ίδιος ήταν αποφασισμένος να πετύχει στην αποστολή του, αλλά και συνειδητοποιημένος ότι η επιτυχία του εξαρτιόταν απόλυτα από τις σχέσεις του με την εργατική τάξη του Προτεκτοράτου…..και είναι αλήθεια σύντροφοι, ότι από την πρώτη κιόλας στιγμή οι κινήσεις του ήταν τόσο εντυπωσιακές και απρόσμενες  που άμεσα κέρδισαν τη συμπάθεια των Τσέχων.
8.Τι έκανε?.....Εξομοίωσε τα δελτία τροφίμων των Τσέχων εργατών με τα αντίστοιχα των Γερμανών, αλλά όχι μόνο!!!.....διένειμε επιπλέον δελτία τροφίμων, αλλά και άλλες επιπλέον παροχές στους Τσέχους εργάτες που απασχολούνταν στην πολεμική βιομηχανία…..εισήγαγε τη Γερμανική νομοθεσία και το Γερμανικό ωράριο εργασίας στους πολίτες του Προτεκτοράτου…..διέθεσε δωρεάν ρουχισμό  και υποδήματα στους εργάτες…..τους προσέφερε διακοπές.
9.Και όχι μόνο…..επισκεπτόταν συχνά τα πιο πολλά εργοστάσια για να διαπιστώνει ότι οι εντολές του τηρούνται…..δεχόταν συχνότατα στο γραφείο του επιτροπές εργατών…..άκουγε και προσπαθούσε να λύσει τα προβλήματα τους…..έβγαινε συχνά στην Πράγα –εκτιμώντας ,παρά τις υποδείξεις του Γκέσκε αρχηγού της τοπικής Γκεστάπο, ότι δεν κινδυνεύει- και συνομιλούσε με τους πολίτες…..και η πολιτική του γρήγορα πέτυχε τα αναμενόμενα αποτελέσματα….. με αδιάψευστο μάρτυρα τις στατιστικές της  εποχής.

10.Τα μέτρα που πήρε για τη δημόσια τάξη??.....σκληρά σύντροφοι –μη ξεχνάτε τη βιομηχανική σημασία της περιοχής, πολεμικό σιδηρουργείο την ονόμαζαν, για τους Γερμανούς-…..όμως πέτυχαν!!!.....και ο θάνατος παραμόνευε για τους αντίπαλους του καθεστώτος, τους Αγγλόφιλους κατάσκοπους και τους μαυραγορίτες…..και είναι αξιοσημείωτο το γεγονός, ότι τα τρόφιμα και τα χρήματα που κατάσχονταν απ’ τους μαυραγορίτες πάντα επιστρέφονταν –με τη βοήθεια της τοπικής αυτοδιοίκησης- στους Τσέχους…..και απ’ τα μέτρα αυτά δεν γλύτωσαν ούτε Γερμανοί που αναμείχθηκαν με τους μαυραγορίτες, ακόμη και μέλη του κόμματος ή αξιωματικοί των SS…..που δικάστηκαν και τιμωρήθηκαν σκληρά ή απελάθηκαν άμεσα στη Γερμανία.....και είναι βέβαιο σύντροφοι ότι αυτή η κατάσταση έφερε γκρίνιες και παράπονα.....όμως ο Χάιντριχ το βιολί του!!!
11.Το αποτέλεσμα???.....η Τσεχία του Χάιντριχ ήταν επί της ουσίας μια όαση μέσα σε μια  Ευρώπη που σπαρασσόταν απ΄ τον πόλεμο και απολάμβανε τα προνόμια μιας ουδέτερης χώρας…..διαβάστε σύντροφοι!!!
12.Η τοπική αυτοδιοίκηση, η δημόσια τάξη, η παιδεία και η καλλιτεχνική ζωή λειτουργούσαν με την ευθύνη των Τσέχων -οι Γερμανοί διαχειρίστηκαν μόνο θέματα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας-…..η Τσεχία δεν βομβαρδίστηκε ποτέ…..η ανεργία εξαφανίστηκε…..η καλλιτεχνική ζωή ήταν στο ζενίθ…..η βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε κατά 40%.....και κυρίως η έλλειψη τροφίμων για τους Τσέχους –την ίδια εποχή η πατρίδα μας λιμοκτονούσε- ήταν μηδαμινή σε σχέση με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους…..και σίγουρα δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι αρχηγοί της Τσέχικης αντίστασης εκδηλώθηκαν ανοιχτά εναντίον οποιασδήποτε απόπειρας κατά της ζωής του Χάιντριχ……η κοινωνική πολιτική του γκαουλάιτερ, ο τρόπος που διαχειριζόταν τα προβλήματα και η επιθυμία του για λύσεις, αλλά κυρίως η συμπάθεια που έτρεφαν γι’ αυτόν οι Τσέχοι εργάτες γρήγορα έπιασε τόπο…..και είναι αλήθεια ότι ο Χίτλερ ήταν πολύ ικανοποιημένος με την επιλογή του…..και είναι επίσης αλήθεια ότι ο Χάιντριχ αντιμετώπισε πολλά και μεγάλα προβλήματα –κυρίως δυσαρέσκειας και αντιζηλίας- απ’ τους υψηλόβαθμους συντρόφους του.
13.Σκεφτείτε σύντροφοι, ότι όταν μια μικρή Τσέχικη εθνικοσοσιαλιστική οργάνωση -η Viajka- ζήτησε από τον Χάιντριχ να σχηματίσει εθελοντική στρατιωτική ομάδα που θα πολεμούσε στο πλευρό των Γερμανών…..όχι μόνο της αρνήθηκε, αλλά άμεσα έκλεισε και τα γραφεία της, σαφώς επιθυμώντας να έχει τους Τσέχους με το μέρος του.

Η άλλη πλευρά

14.Όλα αυτά σίγουρα δεν ευχαριστούσαν τον Τσώρτσιλ και τον Μπένες…..γιατί η κοινωνική πολιτική του Χάιντριχ, αλλά και η αποδοχή των Τσέχων που λογικά ακολούθησε, σαφώς τους δημιουργούσε εμπόδια αξεπέραστα να τους ξεσηκώσουν.
15.Κι αν τελικά αποφασίστηκε η αποστολή δύο Τσέχων πατριωτών –φυγάδων στη Βρετανία- πίσω στην πατρίδα για να δολοφονήσουν τον Επίτροπο…..ο σκοπός ήταν σαφής…..μιας και τα Γερμανικά αντίποινα που θ’ ακολουθούσαν θ’ άλλαζαν για πάντα τις διαθέσεις των Τσέχων…..όπως κι έγινε τελικά!!!

Η δολοφονία του Χάιντριχ
16.Οι δύο Τσέχοι πατριώτες –για την ιστορία Γιάν Κιούμπιτς και Γιόζεφ Γκάμπκικ- έφτασαν στην Τσεχία στις 27 Δεκεμβρίου 1941…..και άμεσα ήρθαν σ’ επαφή με τη Τσέχικη αντιστασιακή οργάνωση SOCOL, ώστε να γνωρίσουν τη κατάσταση που επικρατούσε στην Τσεχία.
17.Και η παρακολούθηση του Χάιντριχ ξεκίνησε…..και δεν χρειάστηκε πολύς χρόνος για ν’ αντιληφθούν ότι τα μέτρα ασφαλείας που λάμβανε κατά τις μετακινήσεις του ήταν αστεία…..και βρέθηκε και το σημείο της εκτέλεσης, κοντά στη συμβολή των οδών Αρμάντι και Χολεζοβίσκατς…..το μόνο που έλειπε ήταν ο κατάλληλος χρόνος.
18.Το πρώτο δεκαήμερο του Μαΐου του 1942, ο Χίτλερ απόλυτα ικανοποιημένος από την απόδοση του Χάιντριχ, αποφάσισε να του αναθέσει τη διοίκηση της Γαλλίας και του Βελγίου…..και οι Τσέχοι πατριώτες έλαβαν την πληροφορία ότι στις 27 του μήνα ο Χάιντριχ θα εγκατέλειπε την Πράγα οριστικά…..κι έτσι βρέθηκε κι ο κατάλληλος χρόνος.

19.Και στις 11 το πρωί της 27ης Μαΐου του 1942 ο Κιούμπιτς τραυμάτισε θανάσιμα τον Χάιντριχ με χειροβομβίδα…..που παρά τις απεγνωσμένες προσπάθειες των γιατρών, πέθανε από γάγγραινα στις 4 Ιουνίου.


20.Στις 7 Ιουνίου οι Τσέχοι διαδήλωσαν στην πλατεία Wenzeiplatz της Πράγας εναντίον της δολοφονίας του επιτρόπου –αδιάψευστοι μάρτυρες, έστω και με στοιχεία προπαγάνδας, φωτογραφίες και επίκαιρα της εποχής- δείχνοντας τη δημοφιλία του.
21.Η κηδεία του Χάιντριχ έγινε στο Βερολίνο στις 9 Ιουνίου 1942.

Και τα δύσκολα ξεκίνησαν…..

Τα αντίποινα
22.Η εκδίκηση των Γερμανών ήταν πρωτοφανής και θηριώδης…..διωγμοί, συλλήψεις, κατεδαφίσεις ολόκληρων χωριών…..στις 11 Ιουνίου κατεδαφίστηκε το χωριό Λίνιτσε –όπου εκτελέστηκαν και εκατόν εβδομήντα άτομα, το χωριό σβήστηκε κυριολεκτικά απ τους χάρτες- και λίγο αργότερα το χωριό Λέκαζυ…..οι εκτελεστές ανακαλύφτηκαν –ο Κιούμπιτς αυτοκτόνησε λίγο πριν συλληφθεί και ο Γκάμπικ σκοτώθηκε σε μάχη με τους Γερμανούς στην ορθόδοξη εκκλησία των αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου όπου κρυβόταν-…..και όμως παρά τις έρευνες, τους διωγμούς και τις εκτελέσεις η δολοφονία του Χάιντριχ –τουλάχιστον ως προς τα κίνητρα και την ιδεολογία των εκτελεστών- παρέμεινε και παραμένει ένα μυστήριο άλυτο.

Επίλογος

24.Και το μόνο σίγουρο είναι ότι η δολοφονία του αποφασίστηκε, σχεδιάστηκε, οργανώθηκε κι εκτελέστηκε απ’ το Λονδίνο, σίγουρα για ένα και μόνο λόγο, την πολιτική του Χάιντριχ που ήταν και  ο μόνος εχθρός του Λονδίνου στην προσπάθεια του να ξεσηκώσει τον έτσι κι αλλιώς απρόθυμο Τσέχικο λαό και να δημιουργήσει εστίες έντασης, αντίστασης και φθοράς.
25.Και ίσως το μεγάλο θύμα –τουλάχιστον σε ότι αφορά τη ζωή και τη δράση του Χάιντριχ στην Πράγα- να είναι η αλήθεια.



Αυτά σύντροφοι, γεια χαρά

Κυριακή 16 Ιανουαρίου 2011

Όταν ο ΜΠΑΓΑΣΑΣ εκδράμει και γράφει ιστορία.....Η ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΝΙΚΑ σύντροφοι!!!

Αρχές του Γενάρη σύντροφοι, πρωινό Σαββάτου, μέρα λαμπρή, βρίσκομαι στο Γαλαξίδι και –από ανάγκη κατ’ αρχήν- έχω αφήσει τη μνήμη μου ελεύθερη…..έλα όμως που δε με πάει εκεί που θέλω…..με οδηγεί στο Πάσχα του 2007…..και ξαφνικά σύντροφοι, βρίσκομαι στην Πόλη εκδρομή κι έξω έχει φωτίσει πια για τα καλά. Η βαλίτσα απέναντι μου μισάνοιχτη από χθες το βράδυ, το Δεσποινάκι ακόμα κοιμάται,  η φωτογραφική μηχανή πάντοτε ετοιμοπόλεμη κι ο χάρτης της Πόλης ανοιγμένος δίπλα μου στο κομοδίνο. Ετοιμάζομαι για μια επίσκεψη στο Πατριαρχείο, αυτή τη κιβωτό μνήμης, δόξας και παράδοσης του Ελληνισμού, βλέπω απέναντι μου την Αγιά Σοφιά…..ρίχνω ένα πατρικό φιλάκι στη Δέσποινα, ανακάθομαι στο κρεβάτι…..και τότε ήταν που πρωτοήρθε στο νου μου η στάση του Νίκα…..και κυρίως η στάση που κράτησε τότε η βασίλισσα Θεοδώρα…..που το Γενάρη του 532μχ, στη σύσκεψη του αυτοκράτορα με τους συμβούλους του -κι ενώ έξω η Βασιλεύουσα καιγόταν κυριολεκτικά για μια βδομάδα, επενέβη και απέτρεψε τελικά τον Ιουστινιανό από την προσχεδιασμένη φυγή…..και χωρίς αυτή την επέμβαση η εξέγερση σίγουρα θα είχε άλλη κατάληξη και ο Ιουστινιανός δεν θα ξεκινούσε ένα μήνα αργότερα τις εργασίες για την ανέγερση της Αγίας Σοφίας –που τόσο θαύμαζα- ούτε θα μπορούσε να αναφωνήσει με την ολοκλήρωσή της επτά χρόνια αργότερα το περίφημο και δικαιολογημένα περήφανο «Νενίκηκά σε, Σολομών».
Όμως η μνήμη συνέχισε….και θυμήθηκα και το φίλο μου το Θόδωρο και την επιθυμία του να γράψω για τη στάση του Νίκα, που τόσες ομοιότητες έχει με την κατάσταση που βιώνει σήμερα η χώρα μας…..και το αποφάσισα!!!.....στο λιμανάκι για καφέ…..μια βόλτα στο ναυτικό μουσείο…..και μετά ξεκινάω!!!.....πριν την επιστροφή!!! Στο Δεσποινάκι -που το θυμήθηκα- λοιπόν
με αγάπη.....και καλή ανάγνωση σύντροφοι!!!
ΛΙΓΟ ΠΡΙΝ Η ΚΑΤΑΙΓΙΔΑ ΞΕΣΠΑΣΕΙ...ή ένας μικρός πρόλογος

1.Την άνοιξη του 527μχ ο αυτοκράτορας του ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους Φλάβιος Ιουστίνιος Αύγουστος ή Ιουστίνος Α' ασθένησε…..προσβλήθηκε από καρκίνο…..και ένοιωσε βαθειά στο πετσί του ότι το τέλος πλησίαζε.
Ο Ιουστίνος ανέβηκε στον θρόνο το 518μχ –διάδοχος του Αναστασίου του Α’- και παρά την αμορφωσιά του και την ταπεινή του καταγωγή ήταν άξιος και ικανός στρατιωτικός και μάλιστα αποδείχτηκε και καλός αυτοκράτορας. Στα λίγα χρόνια που βασίλεψε έμεινε γνωστός για τους νόμους που συνέταξε για τον περιορισμό της επιρροής των ευγενών, αλλά και για την επούλωση  που κατάφερε στο λεγόμενο Ακακιανό  σχίσμα μεταξύ των εκκλησιών της Ρώμης και της Κωνσταντινούπολης, που οφειλόταν κυρίως στην πολιτική των αυτοκρατόρων απέναντι στους μονοφυσίτες.
2.Όταν σύντροφοι μου ο Ιουστίνος αρρώστησε, το ανατολικό Ρωμαϊκό κράτος –που είχε προκύψει το 395μχ από την διαίρεση της ενιαίας Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας από τον Μέγα Θεοδόσιο- αντιμετώπιζε πολλά και σημαντικά προβλήματα, με κυριότερο το ότι ήταν το μόνο κράτος στο κόσμο που είχε δικαίωμα να χρησιμοποιήσει τον τίτλο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.....Ναι σύντροφοι μου το δυτικό Ρωμαϊκό κράτος είχε πλέον καταρρεύσει από τις συνεχείς βαρβαρικές επιθέσεις και πιστέψτε με αυτή η κατάρρευση έκανε τον τίτλο «Ρωμαϊκή αυτοκρατορία» πολύ βαρύ αλλά και πολύ ουσιαστικό για τους ανατολικούς.
3.Βαριά η αποστολή των ανατολικών λοιπόν μιας κι ήταν οι μόνοι πλέον που έπρεπε να υπερασπιστούν όχι μόνο το ρωμαϊκό μεγαλείο, αλλά κυρίως το χριστιανισμό.
Ο χριστιανισμός!!!…..επίσημη θρησκεία του κράτους από το 392μχ από τον Θεοδόσιο –που απ' την εκκλησία και μόνο απ’ αυτήν ονομάστηκε Μέγας για τις εξαιρετικές υπηρεσίες που τις προσέφερε- σύμβολο της ενότητας του κράτους που τότε απειλούνταν σοβαρά απ' τους αιρετικούς…..και κινδύνευε σοβαρά η ενότητα της εκκλησίας του, άρα σύντροφοι μου και η ενότητα του ίδιου του κράτους.
4.Ο ετοιμοθάνατος Ιουστίνος λοιπόν –για να γυρίσουμε στα δικά μας- έπρεπε επειγόντως να επιλέξει διάδοχο άξιο, ικανό και με βαριά αποστολή…..και επέλεξε τον ανιψιό του Ιουστινιανό που την 1η Απριλίου του 527μχ αναγορεύτηκε συναυτοκράτορας και Αύγουστος.....και όταν την 1η Αυγούστου του 527μχ ο Ιουστίνος πέθανε και ο Ιουστινιανός απέμεινε μονοκράτορας, έμεινε τελικά γνωστός σαν Ιουστίνος ο Α', ο ιδρυτής της Ιουστινιάνειας δυναστείας.
Για τον Ιουστινιανό τι να πρωτογράψει κανείς?.....γεννήθηκε το 482μχ και κυβέρνησε έως το θάνατό του το 565μχ. Υιοθετήθηκε από το θείο του και αυτοκράτορα Ιουστίνο, έλαβε ευρύτατη μόρφωση και υπήρξε  ο τελευταίος Ρωμαίος αυτοκράτορας που είχε υπό τον έλεγχό του όλη τη Μεσόγειο θάλασσα. Είναι αλήθεια ότι είχε μεγάλα και φιλόδοξα σχέδια για την αναδιοργάνωση του κράτους του…..μιας και μέχρι το θάνατο του θείου του, τα πάντα είχαν κολλήσει…..και γρήγορα φάνηκε κι η αποφασιστικότητα του να προχωρήσει σε σαρωτικές αλλαγές στα εσωτερικά και στα εξωτερικά θέματα του κράτους και η διάθεση του να χρησιμοποιήσει όλη την αυτοκρατορική του εξουσία για να τις πραγματοποιήσει.
Η φυσική του αντοχή έμεινε αξέχαστη και ο ολιγόωρος ύπνος του χάρισε το χαρακτηρισμό του ακοίμητου βασιλιά στην επιγραφή του ναού των Αγίων Σέργιου και Βάκχου, αλλά και του άρχοντα των δαιμόνων σύμφωνα με τον ιστορικό Προκόπιο –που μαζί με τον Μαλάλα είναι οι κύριες ιστορικές πηγές για την εποχή και τα γεγονότα που εξιστορούμε-…..άνθρωπος δεσποτικός, με μεγάλη επιμονή, σύστημα και υπομονή για να πετύχει τους σκοπούς του, υπήρξε ιδιαίτερα δραστήριος και εργατικός, με καλούς τρόπους, χωρίς να επιδίδεται σε ασυδοσίες, αλλά και αρκετά δύσπιστος.

Το πορτρέτο του σημαντικού αυτού  αυτοκράτορα διασώθηκε στον ψηφιδωτό διάκοσμο του Αγίου Βιταλίου στη Ραβέννα της Ιταλίας, καθώς και σε νομίσματα της εποχής.
Ποια ήταν τα σχέδια του?.....Βασική του επιδίωξη της εξωτερικής του πολιτικής υπήρξε η ανάκτηση των δυτικών επαρχιών της αυτοκρατορίας και κυρίως  η κατάληψη της Ρώμης, το σύμβολο του Ρωμαϊκού κράτους. Από κει και πέρα στο εσωτερικό σχεδίασε την ένταξη των νόμων του κράτους σένα ενιαίο κώδικα και την κατάργηση πολλών αντικρουόμενων διατάξεων, την αναδιοργάνωση της δημόσιας διοίκησης, αλλά και την πλήρη επικράτηση του χριστιανισμού που εξασφάλιζε την ενότητα.

Στην αρχή της ένδοξης -τελικά- βασιλείας του Ιουστινιανού λοιπόν σύντροφοι η Βασιλεύουσα συγκλονίστηκε από μια λαϊκή εξέγερση που έμεινε γνωστή σε μας ως «στάση του Νίκα», που ξεκίνησε από τα μέλη των δήμων τα οποία τότε διέθεταν δύναμη μεγάλη και κυρίως πολιτική επιρροή. Και αν ο Ιουστινιανός την αντιμετώπισε τελικά δυναμικά και με επιτυχία, αυτό κυρίως οφείλεται στο πείσμα και στην αποφασιστικότητα της συζύγου του Θεοδώρας και στην πίστη δύο στρατηγών του.

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ

5.Είναι κατ’ αρχήν σαφές ότι τυπικά ο Ιουστινιανός σαν απόλυτος μονάρχης ασκούσε εξουσία ουσιαστική και μεγάλη…..όμως στην πραγματικότητα έπρεπε συνεχώς ν’ αφουγκράζεται τις λαϊκές αντιδράσεις, που κατά το παρελθόν είχαν προκαλέσει προβλήματα στους προκατόχους του, αλλά και αποτελούσαν βασική προϋπόθεση για τη διατήρηση της εξουσίας του και την ολοκλήρωση του έργου του.
6.Και την εποχή που εξιστορούμε σύντροφοι, βασικός παράγοντας των λαϊκών αντιδράσεων ήταν οι δήμοι…..αρχικά αθλητικά σωματεία που υποστήριζαν κάποιο συγκεκριμένο σύλλογο στον ιππόδρομο…..που σταδιακά –λόγω της μεγάλης αγάπης του κόσμου για τον ιππόδρομο- μεταβλήθηκαν σε σημαντικό πολιτικό παράγοντα και οδηγό των κοινωνικών εξελίξεων…..και τελικά εξελίχθηκαν σε ανασχετικό φραγμό της αυτοκρατορικής απολυταρχίας.
7.Τα μέλη τους?.....ισχυροί και πλούσιοι, αλλά και λαϊκοί και φτωχοί άνθρωποι. Τα κριτήρια τους?.....κυρίως κοινωνικά και θρησκευτικά. Οι διαφοροποιήσεις τους?.....για τους δύο μεγαλύτερους δήμους –τους Βένετους και τους Πράσινους- η προέλευση των εισοδημάτων των μελών τους, η σχέση τους με την εξουσία και οι θρησκευτικές τους πεποιθήσεις…..οι Βένετοι ας πούμε είχαν καλή σχέση με την αυτοκρατορική εξουσία και την επίσημη ορθόδοξη εκκλησία. Τα εύπορα μέλη τους ήταν γαιοκτήμονες, μέλη της αυτοκρατορικής αυλής και ανώτεροι κρατικοί λειτουργοί, ενώ τα λαϊκά τους μέλη προέρχονταν κυρίως από το βοηθητικό προσωπικό των ανακτόρων, των ευγενών, του πατριαρχείου και της Αγίας Σοφίας…..οι Πράσινοι τώρα στηρίζονταν κυρίως από τον επιχειρηματικό και εμπορικό κόσμο της εποχής και αντιμετώπιζαν ανεκτικά –και πολλές φορές ευνοϊκά- τις θρησκευτικές αιρέσεις και ιδιαίτερα τους μονοφυσίτες. Τα ανώτερα στελέχη τους ήταν αστοί, έμποροι και βιοτέχνες και τα κατώτερα στελέχη εργάτες, τεχνίτες, μικροεπιχειρηματίες, υπάλληλοι. Η επιρροή τους?.....άμεση μέσω του ιππόδρομου της Πόλης –που την εποχή που εξιστορούμε ήταν κυρίως χώρος έκφρασης της λαϊκής βούλησης- με συνθήματα πολιτικά, αυθόρμητα και κυρίως δυναμικά και ανώνυμα υπέρ ή κατά κάποιου κρατικού λειτουργού ή ακόμα και του ίδιου του αυτοκράτορα…..αλλά και έμμεση στο παρασκήνιο με πιέσεις και αιτήματα των ηγετικών στελεχών τους στους κρατικούς λειτουργούς. Η εξουσία?.....συνήθως υπολόγιζε τις λαϊκές διαθέσεις και αν το έκρινε σκόπιμο μετέβαλε και την πολιτική της.
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΦΟΡΜΕΣ

8.Και με αυτά τα χαρακτηριστικά σύντροφοι, οι δήμοι της Κωνσταντινούπολης ήρθαν σε αντίθεση με το πολιτικό πρόγραμμα του Ιουστινιανού, που σίγουρα επιθυμούσε τον περιορισμό της δράσης και της επιρροής τους και την ενίσχυση της αυτοκρατορικής του εξουσίας.
9.Τι συνέβη λοιπόν?.....στις αρχές της βασιλείας του Ιουστινιανού, πολλοί ήταν δυσαρεστημένοι από την αυτοκρατορική διοίκηση. Κύρια αιτία ήταν σίγουρα οι μεταρρυθμίσεις που προωθούσε ο αυτοκράτορας, που περιόρισαν την σπατάλη των κρατικών εσόδων, περιόρισαν τη δυνατότητα εκμετάλλευσης του αυτοκρατορικού πλούτου, κατάργησαν αργόμισθους κρατικούς υπάλληλους και μείωσαν τις αργομισθίες. Πολλά ονόματα νεκρών διαγράφτηκαν απ’ τις μισθοδοτικές καταστάσεις, η αλόγιστη και δωρεάν χρησιμοποίηση του κρατικού ταχυδρομείου περιορίστηκε δραστικά, επιβλήθηκαν ξαφνικά, έντονα και σφοδρά αυστηρότεροι έλεγχοι στους εμπόρους –που κλήθηκαν να πληρώσουν και πρόσθετους φόρους- και οι καταπατητές της δημόσιας γης εκδιώχτηκαν.
10.Όμως εκείνο το μέτρο που πόνεσε περισσότερο ήταν η μείωση των αποδοχών των κρατικών υπαλλήλων και ιδιαίτερα των στρατιωτικών…..για τον απλούστατο λόγο ότι οι περισσότεροι από αυτούς είχαν πληρώσει αδρά για να καταλάβουν τις θέσεις που κατείχαν.
11.Και σιγά-σιγά όλοι αυτοί –θύματα των αυτοκρατορικών μεταρρυθμίσεων- συγκεντρώθηκαν στην Πόλη…..κι όταν τους πήραν χαμπάρι οι δήμοι προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν τη κατάσταση.
12.Γιατί ευαισθητοποιήθηκαν οι δήμοι?.....μα φυσικά γιατί κι αυτοί πια ήταν στόχος του Ιουστινιανού…..που πίστευε ότι ήταν πλέον καιρός να γυρίσουν στα παλιά τους ενδιαφέροντα –τις ιπποδρομίες- και ν’ αφήσουν τη διακυβέρνηση της αυτοκρατορίας στους κατάλληλους…..όμως οι δήμοι είχαν ισχύ, αίγλη και τώρα και την υποστήριξη των δυσαρεστημένων που στήριζαν όλες τις ελπίδες τους σ’ αυτούς.
13.Τι έκαναν?.....κατ’ αρχήν πίεσαν έντονα παρασκηνιακά για την άρση των μέτρων…..κι όταν δεν εισακούστηκαν?.....είχε σειρά ο ιππόδρομος…..και φτάσαμε στον Γενάρη του 532μχ.....που οι πολιτικές εκδηλώσεις των δήμων στον ιππόδρομο εντάθηκαν.....δημιουργήθηκε το κατάλληλο κλίμα.....

Οι λαϊκές εξεγέρσεις τότε σύντροφοι είχαν επίκεντρο την Βασιλεύουσα, επειδή στις συνθήκες της εποχής ούτε οι επαρχιακές πόλεις παρουσίαζαν πλούσια κοινωνική ζωή με τη βαθιά παρακμή τους ούτε στην ύπαιθρο οι αγρότες είχαν αποκτήσει ακόμη συνείδηση της νέας, μεσαιωνικής τους τύχης. 


Η εξέγερση των δήμων σύντροφοι, που ονομάστηκε στάση του Νίκα και διήρκεσε  οκτώ ημέρες, σημειώθηκε τον Ιανουάριο του 532. Η στάση αυτή άφησε βαθιά ίχνη στη συνείδηση των συγχρόνων της και περιγράφεται στα ιστορικά έργα μιας ολόκληρης σειράς συγγραφέων. Του Θεοφάνη, του Προκόπιου, του Μαλάλα, του Λυδού…..και χάρη σ’ αυτές τις διασωθείσες πηγές, είμαστε σε θέση σήμερα να παρακολουθήσουμε -σχεδόν τέλεια- και μέρα με τη  μέρα τα θυελλώδη γεγονότα.

Βυζαντινός ιππόδρομος ελαιογραφία του Γιάννη Νίκου
…..και όλα ξεκίνησαν κάπως έτσι.

Κυριακή, 11 Ιανουαρίου 532μχ
14.Ήταν ημέρα γιορτής και οργανώθηκαν ιπποδρομίες…..παρών και ο  Ιουστινιανός και η συνοδεία του…..και οι Πράσινοι αρχικά άρχισαν τα παράπονα για τις πιέσεις που τους ασκούνταν,  για την κακή μεταχείριση που υφίσταντο και για τα οικονομικά μέτρα που βίωναν…..τους απάντησαν αρχικά οι αντίπαλοι Βένετοι -τους οποίους ο Ιουστινιανός παρακινούσε έντεχνα κατά των Πρασίνων-προκλητικά…..όμως οι Πράσινοι συνέχισαν με ύφος παρακλητικό και συνάμα ειρωνικό, «ξέρουμε ποιοι μας αδικούν, αλλά αν τους κατονομάσουμε μπορεί ν’ ανταμειφθούν ακόμα περισσότερο»…..και ο Ιουστινιανός που δεν ανεχόταν την αντιλογία, οργίστηκε και πρόσβαλε τους Πράσινους αποκαλώντας τους Ιουδαίους, Μανιχαίους και Σαμαρείτες, βρισιές ιδιαίτερα βαριές εκείνη την εποχή…..οι Πράσινοι όμως ανταπέδωσαν απτόητοι, με δυναμισμό και προκλητικά αποκαλώντας τον νεστοριανιστή με φίλους τους ειδωλολάτρες Βένετους….. και τα πνεύματα οξύνθηκαν κι άλλο και η αναταραχή στον Ιππόδρομο έγινε εντονότερη…..και ο Ιουστινιανός πάντοτε οργισμένος –κι ενώ οι Βένετοι πλέον  προσπαθούσαν να ηρεμήσουν τα πνεύματα- τους απείλησε με τιμωρία παραδειγματική.
15.Και οι Πράσινοι εγκατέλειψαν τον Ιππόδρομο βρίζοντας……και ο αυτοκράτορας  αποσύρθηκε στο παλάτι όμως πριν έδωσε εντολή στον έπαρχο της Πόλης Ευδαίμονα να συλλάβει τους ταραξίες.….που έπραξε όπως διατάχθηκε και συνέλαβε επτά άτομα, αρχηγούς των Πρασίνων αλλά και κάποιους Βένετους.

Με τον τρόπο αυτό ο Ιουστινιανός ήθελε να δείξει σε όλους ότι είναι υπεράνω παρατάξεων και ότι είναι εξίσου αυστηρός και δίκαιος προς όλους.  Όμως τα γεγονότα που ακολούθησαν σύντροφοι  κατάστησαν  εντελώς λανθασμένη αυτή την  ενέργειά, γιατί  οι ομαδικές συλλήψεις το μόνο που κατάφεραν ήταν να ενώσουν τους δήμους.

16.Τέσσερις από τους συλληφθέντες αποκεφαλίστηκαν…..για τους υπόλοιπους  τρεις που καταδικάστηκαν σε θάνατο με απαγχονισμό, προηγήθηκε περιφορά στην Πόλη ώστε το θέαμα  να προκαλέσει φόβο στους υπόλοιπους…..και όταν προσπάθησαν τελικά να τους κρεμάσουν συνέβη κάτι το ασυνήθιστο…..έσπασε η αγχόνη και δυο από τους  καταδικασμένους –ένας από κάθε δημοτική παράταξη-  έπεσαν στο χώμα…..κι όταν τελείως απάνθρωπα προσπάθησαν να τους κρεμάσουν και δεύτερη φορά το συγκεντρωμένο πλήθος, ταραγμένο και αισθητά αναστατωμένο από την ωμότητα του έπαρχου, θεώρησε το  γεγονός σημάδι  της Θείας Πρόνοιας…..και προσπάθησε –μέσα σε κλίμα έντασης και φοβερής σύγχυσης- να μεταφέρει τους θανατοποινίτες σε μια εκκλησία, που εκείνη την εποχή θεωρούνταν άσυλο…..και κάποιοι μοναχοί βοήθησαν σ’ αυτό και τους οδήγησαν στην εκκλησία του αγίου Λαυρεντίου, στη συνοικία των Πουλχεριανών…..μα και πάλι δεν τελείωσαν όλα…..μιας κι ο Ευδαίμων έστειλε άμεσα στρατό να τους περιμένει έξω απ’ την εκκλησία, ώστε όταν βγουν να συλληφθούν και να κρεμαστούν…..όμως οι καλόγεροι και ο συγκεντρωμένος λαός αντιστάθηκαν και συγκρούστηκαν με το στρατό…..και η άρνηση τελικά του Ευδαίμονα ν’ απονείμει χάρη στους δυο κατάδικους αποτέλεσε την τελευταία σταγόνα που προκάλεσε ένα από πλέον θυελλώδη επεισόδια στη μακραίωνη ιστορία της Βασιλεύουσας…..κι όπως μας πληροφορεί μια από τις πηγές μας –ο χρονικογράφος Ιωάννης Μαλάλας-  τότε πρωτακούστηκε και το σύνθημα «Νίκα», που αρχικά επινοήθηκε κυρίως για να αποτρέψει τη διείσδυση κατασκόπων στις τάξεις των δήμων…..Η κατάσταση στην αναστατωμένη Βασιλεύουσα δεν ομαλοποιήθηκε…..αντίθετα σύντροφοι, οι κάτοικοι της Κωνσταντινούπολης έμελλε να βιώσουν μεγάλους κλυδωνισμούς και γεγονότα τραγικά και  καταλυτικά.


Τρίτη, 13 Ιανουαρίου 532μχ

17.Ήταν πάλι μέρα ιπποδρομιών…..και όπως ήταν φυσικό η υπόθεση των καταδικασμένων μεταφέρθηκε εκεί, με τους οπαδούς των δήμων ενωμένους κι αποφασισμένους ν’ ασκήσουν έντονη πίεση στον Ιουστινιανό –που καθόταν στο αυτοκρατορικό θεωρείο- ζητώντας αμνηστία…..και οι διαμαρτυρίες άρχισαν και ο ιππόδρομος σείστηκε…..όμως ο αυτοκράτορας και οι σύμβουλοι του δεν έδωσαν καμία σημασία θεωρώντας το ζήτημα ασήμαντο…..και τα γεγονότα που ακολούθησαν έδειξαν ότι ο Ιουστινιανός δεν εκτίμησε σωστά τη κατάσταση μιας και οι αρχηγοί των δήμων είχαν καταλήξει σε συμφωνία μυστική να συγκρουστούν άμεσα και απόλυτα με τον αυτοκράτορα που δεν σεβόταν τα προνόμια τους και τους είχε αδικήσει.
18.Και οργισμένοι οι οπαδοί ανακοίνωσαν ανοιχτά τη συμμαχία τους…..έφυγαν απ’ τον ιππόδρομο…..κατευθύνθηκαν προς το Αυγουσταίο –τη μεγάλη πλατεία μπρος στο παλάτι και την αγιά Σοφιά-…..και επικράτησε το απόλυτο χάος……μιας και η λαϊκή δυσαρέσκεια δεν περιορίστηκε πια στα συνηθισμένα αρνητικά συνθήματα, αλλά έφτασε στα όρια της εξέγερσης…..εκείνη τη νύχτα πυρπολήθηκαν σπίτια, καταλήφθηκε και πυρπολήθηκε το Πραιτώριο –θεμέλιο της αυτοκρατορικής εξουσίας-, ελευθερώθηκαν φυλακισμένοι, ξυλοκοπήθηκαν στρατιώτες, πυρπολήθηκε το αρχείο με τις  καταστάσεις των φορολογουμένων…..και οι μάζες που συνεχώς μεγάλωναν αισθάνονταν ότι τίποτα πια δε μπορούσε να τους σταματήσει…..και η κατάσταση ξέφυγε σε σημαντικό βαθμό από τον έλεγχο…..πυρπολήθηκαν τα σπίτια των συμβούλων του αυτοκράτορα, πυρπολήθηκε η Σύγκλητος, τα προπύλαια των ανακτόρων, η αγία Ειρήνη και καταστράφηκε ολοκληρωτικά η αγία Σοφία ο κεντρικός ναός της Πόλης πούχε κατασκευάσει ο Μέγας Κωνσταντίνος…..κι ο καιρός με το δυνατό αέρα  βοήθησε –όπως συνοπτικά αναφέρουν ο Προκόπιος και ο Λυδός- στην εξάπλωση της πυρκαγιάς και η Κωνσταντινούπολη μετατράπηκε σε σωρό ερειπίων…..και πολλοί φοβισμένοι κάτοικοι της την εγκατέλειψαν…..κι όταν επιτέλους βράδιασε τα πλήθη διαλύθηκαν…..η οργή είχε καταλαγιάσει προσωρινά…..η εξέγερση όμως δεν είχε τελειώσει…..απεναντίας!!!
19.Και το βράδυ οι αρχηγοί των δήμων συναντήθηκαν για ν’ αποφασίσουν τις επόμενες κινήσεις τους…..και συναντήθηκαν πρόσκαιροι νικητές και σίγουροι ότι αυτή η λαϊκή εξέγερση θα μπορούσε ν’ αξιοποιηθεί προς όφελος τους αρκεί να κατάφερναν να την ελέγξουν.

Τετάρτη, 14 Ιανουαρίου 532μχ
19.Και πρωί-πρωί οι πυρπολήσεις και οι  λεηλασίες συνεχίστηκαν σε τέτοιο βαθμό που ο Ιουστινιανός βλέποντας ότι έχανε τον έλεγχο των πραγμάτων, άρχισε διαπραγματεύσεις με τους αρχηγούς των δήμων.
20.Τα αιτήματα των αρχηγών των δήμων?.....άλλα πλέον και ιδιαίτερα ριζοσπαστικά….. ζήτησαν ρητά την αντικατάσταση του Ιωάννη Καππαδόκη, που ήταν ο κύριος υπεύθυνος για την πιεστική οικονομική πολιτική και ένας από τους σημαντικότερους συνεργάτες του αυτοκράτορα….. ζήτησαν την αντικατάσταση του Τριβωνιανού, του σημαντικότερου νομικού της αυτοκρατορίας και του έπαρχου Ευδαίμονα.
21.Ο Ιουστινιανός?.....επειδή έβλεπε τον κίνδυνο να μεγαλώνει, ικανοποίησε τα αιτήματα των εξεγερμένων και απέλυσε άμεσα και τους τρεις  προαναφερόμενους αξιωματούχους απ’ τα αξιώματα που κατείχαν.
22.Όμως το πλήθος –παρασυρμένο ίσως από τη ψευδαίσθηση της πρόσκαιρης δύναμης που αισθάνονταν ή καθοδηγούμενο κατάλληλα απ’ τους ηγέτες του- δεν ικανοποιήθηκε…..και ο Ιουστινιανός που βρισκόταν μέσα στο παλάτι –ουσιαστικά όμηρος του πλήθους- ενώ είχε ήδη  προβεί σε μεγάλες υποχωρήσεις, θα ζούσε πολύ δυσκολότερες στιγμές…..κι όταν πρωτοσκέφτηκε να καταστείλει τη στάση με τη βία αντιμετώπισε συγκεκριμένα και σοβαρά προβλήματα.
23.Κατ’ αρχήν δεν είχε  στο πλευρό του αρκετούς στρατιώτες,  παρά μόνο τη φρουρά του παλατιού και λίγες δυνάμεις γύρω απ την Πόλη, οι οποίες όμως ήταν δυσαρεστημένες απ τις οικονομικές περικοπές, δηλαδή αναξιόπιστες…..κανείς δεν γνώριζε πως θ’ αντιδρούσαν αν διατάσσονταν να επέμβουν…..μετά δεν είχε καμιά εμπιστοσύνη στα πρόσωπα του άμεσου κύκλου του, μιας και ορισμένα απ αυτά ήταν συγγενείς προηγούμενων αυτοκρατόρων και το ενδεχόμενο να εκμεταλλευτούν την κατάσταση για ν’ ανέβουν στο θρόνο ήταν σοβαρό.
24.Παρόλα αυτά όμως –νευρικός κι ανυπόμονος- προχώρησε σε μια πρώτη προσπάθεια βίαιης καταστολής της εξέγερσης χρησιμοποιώντας περίπου  τρεις χιλιάδες Γότθους μισθοφόρους που βρίσκονταν στη Βασιλεύουσα…..και σημειώθηκαν σκληρές συγκρούσεις και με αρκετές απώλειες…..κι όταν κάποιοι ιερείς της Πόλης –φρίικιασμένοι για τη σφαγή που εξελισσόταν στους δρόμους της- προσπάθησαν να την αποτρέψουν, δολοφονήθηκαν απ’ τους μισθοφόρους…..κάτι που όχι μόνο εξόργισε τους στασιαστές, αλλά προκάλεσε και μεγάλη αγανάκτηση στους κατοίκους της Βασιλεύουσας…..και οι οδομαχίες συνεχίστηκαν με μεγαλύτερο μένος…..και από τις πηγές πληροφορούμαστε ότι στις συγκρούσεις συμμετείχαν  πλέον και γυναίκες οι οποίες από τα γύρω σπίτια πετούσαν πέτρες στους Γότθους μισθοφόρους…..αυτοί απάντησαν και σε αντίποινα πυρπόλησαν πολλά σπίτια…..όμως στο τέλος νικήθηκαν και αναγκάστηκαν να καταφύγουν στο αυτοκρατορικό παλάτι.

Πέμπτη, 15 Ιανουαρίου 532μχ
25…..αφού σημειώθηκε νέα έξαρση της εξέγερσης με τα πλήθη πλέον να απαιτούν νέο αυτοκράτορα…..δύσκολες καταστάσεις…..και είναι αλήθεια μεγάλη το ότι σ’ αυτή τη συγκυρία οι Συγκλητικοί, που ήταν κλεισμένοι στο παλάτι, συντάχθηκαν με τους εξεγερμένους και –προδίδοντας τον Ιουστινιανό ή πολύ φοβισμένοι- επεδίωξαν την επιστροφή της «νόμιμης» δυναστείας του παλιού  αυτοκράτορα Αναστάσιου του  Α΄…..δηλαδή του ανιψιού του και ευνοούμενου των Βένετων Υπάτιου ή του αδελφού του Πομπήιου.
26.Όμως, επειδή κι αυτοί ήταν στο παλάτι, το εξεγερμένο πλήθος των στασιαστών στράφηκε στον τρίτο αδελφό τους, τον αξιωματούχο Πρόβο –που όμως είχε υποψιαστεί τη κατάσταση κι επειδή δεν ήθελε με τίποτα να βρεθεί ανάμεσα στη λαϊκή οργή και το μένος του Ιουστινιανού, είχε φροντίσει να εξαφανιστεί- και φωνάζοντας τ’ όνομά του κατευθύνθηκε προς το σπίτι του. ….κι όταν κατάλαβε την απουσία του…..ξεκίνησε τα αντίποινα…..και πυρπόλησε το σπίτι του.

Παρασκευή, 16 & Σάββατο, 17 Ιανουαρίου 532μχ
27. Την Παρασκευή οι ταραχές στους δρόμους της Πόλης συνεχίστηκαν και οι πυρκαγιές εξαπλώθηκαν προς το βόρειο τμήμα της…..οι στασιαστές κατέλαβαν κι άλλες συνοικίες της Βασιλεύουσας καταστρέφοντας παράλληλα  και  άλλα δημόσια κτήρια…..η κατάσταση είχε ξεφύγει…..και οι οπαδοί του Ιουστινιανού δολοφονούνταν μαζικά.
28.Την άλλη μέρα πάλι τα ίδια…..οι συγκρούσεις, οι πυρκαγιές και οι λεηλασίες συνεχίστηκαν…..και ήταν η πρώτη φορά που άρχισε να διαφαίνεται κάποια μικρή υπεροχή των στασιαστών.
29.Μέσα στο παλάτι τώρα, ο  Ιουστινιανός, φοβήθηκε την εκδήλωση πραξικοπήματος απ’ τα μέλη της Αυλής του…..τρομοκρατήθηκε…..και διέταξε τους Συγκλητικούς να το εγκαταλείψουν…..ωστόσο ο Υπάτιος –σίγουρος ότι αν εγκατέλειπε το παλάτι το πλήθος θα τον υποχρέωνε να διεκδικήσει το θρόνο- ζήτησε να παραμείνει στο παλάτι, επειδή μάλλον φοβήθηκε για τη ζωή του…..όμως ο Ιουστινιανός ήταν τόσο τρομοκρατημένος που αρνήθηκε τα παρακάλια του Υπάτιου…..έκανε το τραγικό λάθος και τον έδιωξε…..και προσέφερε στο πιάτο έναν έτοιμο αρχηγό στους  στασιαστές. 


Κυριακή, 18 Ιανουαρίου 532μχ
30.Τρομαγμένος και αποφασίζοντας βιαστικά  ο Ιουστινιανός επιχείρησε  απεγνωσμένα να κερδίσει τη λαϊκή συμπάθεια   και επιχείρησε για μια φορά ακόμα να διαπραγματευτεί με τους στασιαστές…..και επανεμφανίστηκε στο αυτοκρατορικό θεωρείο του στον Ιππόδρομο σαν ικέτης και ορκίστηκε μπροστά στο συγκεντρωμένο πλήθος ειρήνη με τους στασιαστές και υποσχέθηκε αμνηστία….. και παρά τη γεμάτη έμπνευση ομιλία του –που αναλυτικά περιέχεται στο «Πασχάλιο χρονικό»- το πλήθος δεν τον πίστεψε…..του απάντησε με απειλές και βρισιές, τον κατηγόρησε για ψευδορκία και από τις βρισιές δε γλύτωσε ούτε η Θεοδώρα…..και ο αυτοκράτορας για μια ακόμα φορά τρομαγμένος αποσύρθηκε στο παλάτι νικημένος.
31.Στο μεταξύ σύντροφοι, μια άλλη ομάδα στασιαστών ανακάλυψε το δύστυχο Υπάτιο –που προσπαθούσε όπως-όπως να κρυφτεί- τον μετέφερε  στον Φόρο του Κωνσταντίνου και τον ανακήρυξε αυτοκράτορα…..και σύμφωνα με τις παλιές παραδόσεις, τον ανέβασαν σε ασπίδα, τον έστεψαν με χρυσό στεφάνι αντί με αυτοκρατορικό διάδημα και τέλος -όπως επέβαλλε το έθιμο-  τον έντυσαν στην πορφύρα…..και μετά, το συνεπαρμένο από τις συνεχείς του νίκες πλήθος οδήγησε το νέο αυτοκράτορα στον Ιππόδρομο και με ενθουσιώδεις κραυγές τον τοποθέτησε στο αυτοκρατορικό θεωρείο -στο ίδιο θεωρείο που λίγο πριν καθόταν ο Ιουστινιανός- και το γιόρτασε γερά…..και οι κραυγές και τα τραγούδια του μεγάλωσαν τη σύγχυση και τη τρομάρα του Ιουστινιανού και της Αυλής του.
32.Και αμέσως μόλις διαδόθηκε η είδηση για την ανακήρυξη του Υπάτιου πολλοί ισχυροί κάτοικοι της Πόλης –που βιαστικά θεώρησαν ότι ο Ιουστινιανός είχε ανατραπεί οριστικά- του δήλωσαν πίστη…..ενώ οι φήμες –η σύγχυση που επικρατούσε ευνοούσε το κλίμα για τη διάδοση τους- ότι ο αυτοκράτορας είχε εγκαταλείψει τη Βασιλεύουσα οργίαζαν…..και είναι αλήθεια σύντροφοι, ότι ο Ιουστινιανός σε μια κρίση ολιγοψυχίας ήταν έτοιμος να τραπεί σε φυγή…..και είναι επίσης αλήθεια ότι γι’ αυτό το σκοπό εξοπλισμένα πλοία – φορτωμένα με το αυτοκρατορικό ταμείο και διάφορα πολύτιμα αντικείμενα του παλατιού- τον περίμεναν στο λιμάνι της Κωνσταντινούπολης έτοιμα να αποπλεύσουν ανά πάσα στιγμή τους ζητηθεί.
33.Τότε ο στρατηγός Βελισάριος συμβούλευσε τον αυτοκράτορα να περιμένει λίγο ακόμη και προσπάθησε –με τη βοήθεια των Γότθων μισθοφόρων- να εισβάλει στον ιππόδρομο και να συλλάβει τον Υπάτιο, θεωρώντας ότι έτσι η στάση –ακόμα κι αν δεν τερματιζόταν- θα περιοριζόταν αισθητά…..όμως δε τα κατάφερε, γιατί η αυτοκρατορική φρουρά –που μέχρι τότε είχε κρατήσει στάση αναμονής- τον εμπόδισε κι ο Βελισάριος προτιμώντας να μην αναμετρηθεί μαζί της, υποχώρησε…..και απέτυχε…..και όλα έδειχναν σύντροφοι  ότι αυτό ήταν και το τέλος του Ιουστινιανού.
34.Από την άλλη μεριά, οι στασιαστές ζούσαν την πιο αποφασιστική και κρίσιμη στιγμή της εξέγερσης, όταν τέθηκε το ερώτημα αν επιτέλους ήρθε η ώρα να επιτεθούν στο παλάτι…..όλα έδειχναν ότι για τον Ιουστινιανό πλέον δεν υπήρχε σωτηρία…..τότε όμως κάποιοι συγκλητικοί –και ιδιαίτερα ο Ωριγένης-  συνειδητοποίησαν ότι είναι αδύνατο να ελεγχθεί τόση λαϊκή οργή και ότι οι περαιτέρω εξελίξεις δύσκολα θα μπορούσαν να προβλεφθούν…..και αντιτάχθηκαν στην έφοδο κατά του παλατιού, υποστηρίζοντας ότι με λίγη υπομονή Ιουστινιανός θα έφευγε μόνος του…..και ο δισταγμός που ακολούθησε αποδείχτηκε τελικά  μοιραίος.

Και όταν παρόλους τους δισταγμούς, μια ομάδα Πράσινων-περίπου διακόσιοι πολεμοχαρείς και οπλισμένοι νεαροί- άρχισε επίθεση κατά του παλατιού…..η πράξη αυτή ιστορικά θεωρήθηκε το αποκορύφωμα της κρίσης.

35.Εν τω μεταξύ, ο Ιουστινιανός φοβόταν…..κι όταν έμαθε και την αποτυχία του Βελισάριου…..αποφάσισε τελικά να την κοπανήσει κυριολεκτικά…..κι ενώ όλα ήταν έτοιμα για τη φυγή του…..ήρθε η ώρα της συζύγου του…..της Θεοδώρας, που ως εκείνη τη στιγμή παρακολουθούσε τα τεκταινόμενα χωρίς να επεμβαίνει.

Η Θεοδώρα ήταν κόρη ενός Πράσινου αρματηλάτη που πριν από το γάμο της με τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό ήταν χορεύτρια στον ιππόδρομο, αλλά και πόρνη πολυτελείας…..και ο μεμπτός της βίος  και η ταπεινή της  καταγωγή, αποτέλεσαν νομικά και κοινωνικά εμπόδια για το γάμο της με τον Ιουστινιανό, που ξεπεράστηκαν με ειδικό νόμο που εξέδωσε ο Ιουστίνος Α'.....Η συμπεριφορά και ο βίος της Θεοδώρας άλλαξε ριζικά όταν έγινε αυτοκράτειρα…..ήταν γυναίκα με εξαιρετική γοητεία και δυναμισμό, χαρακτηριστικά που της αναγνώρισαν  ακόμη και οι εχθροί της. Συμπαραστάθηκε και βοήθησε τον Ιουστινιανό να επιδιώξει τους στόχους του και ο ρόλος της υπήρξε σημαντικός αρκετές φορές. Η προσωπογραφία της, όπως και του Ιουστινιανού, απεικονίζεται στα ψηφιδωτά της Ραβέννας.

36.Και η απίστευτη ψυχραιμία και αποφασιστικότητα της Θεοδώρας βγήκε στην επιφάνεια…..αφού στο συμβούλιο στο οποίο έλαβαν μέρος οι πιο έμπιστοι αξιωματούχοι του αυτοκράτορα -φανερά φοβισμένοι και ανήσυχοι-  εμφανίστηκε και μίλησε με τόλμη……και σε μια ατμόσφαιρα ολιγοψυχίας, μεγάλης  απελπισίας και φόβου που δύσκολα μπορούσε να κρυφτεί, η Θεοδώρα τόνισε στον αυτοκράτορα ότι πρέπει να δράσει παρά να τραπεί σε φυγή…..δήλωσε ότι προτιμούσε να πεθάνει σαν βασίλισσα παρά σαν φυγάς –και μη ξεχνάτε αγαπημένοι μου σύντροφοι ότι η Θεοδώρα είχε βιώσει πραγματικά όλες της μορφές της κοινωνίας μέχρι να καταλήξει βασίλισσα-…..και κατέληξε λέγοντας ότι ο θάνατος είναι καλύτερος παρά η απώλεια της αυτοκρατορικής εξουσίας…..και τα λόγια της αυτά, «ως καλόν εντάφιον βασιλεία εστί»,  μπήκαν σε πολλά ιστορικά  εγχειρίδια.

Όμως –και για του λόγου το αληθές σύντροφοι- από το «Πασχάλιο χρονικό» πληροφορούμαστε ότι την ώρα αυτής της κρίσιμης σύσκεψης εμφανίστηκαν ξαφνικά πιστά αυτοκρατορικά στρατεύματα απ’ τη Θράκη…..γεγονός που επηρέασε σίγουρα την έκβαση του αγώνα, τόνωσε το ηθικό του αυτοκράτορα…..και τέλος πάντων πρέπει να σκεφτούμε ότι όσο γενναία κι αν φέρθηκε η Θεοδώρα, δεν μπορούμε ν’ αρνηθούμε το ρόλο των στρατευμάτων που έφτασαν, στην τελική απόφαση του Ιουστινιανού να παραμείνει στην Πόλη και τελικά να καταπνίξει στο αίμα την εξέγερση.

37.Μ’ αυτά και με τα’ άλλα λοιπόν ο Ιουστινιανός πήρε κουράγιο, αποφάσισε να παραμείνει στη Βασιλεύουσα κι έδωσε εντολή στο Βελισάριο και τον Μούνδο να καταπνίξουν την εξέγερση…..ενώ παράλληλα ο Ναρσής –ευνούχος και πανούργος διπλωμάτης- εξαγόρασε ορισμένους από τους ηγέτες της εξέγερσης και κατόρθωσε να προκαλέσει ρήξη μεταξύ των στασιαστών.

Και τελικά αγαπημένοι μου σύντροφοι, τη λύση του δράματος την έδωσε ο στρατός στο μέρος που άρχισε, στον ιππόδρομο.

38.Και όλα τελείωσαν κάπως έτσι…..Οι δυο στρατηγοί με το στρατό τη φρουρά –που μετέβαλε στάση- και τους μισθοφόρους  εισέβαλαν στον Ιππόδρομο, όταν οι φιλονικίες μεταξύ των στασιαστών –αποτέλεσμα των πρακτόρων του Ναρσή που κατόρθωσαν να διασπάσουν τον όχλο- είχαν ξεκινήσει και άρχιζαν να σφάζουν όποιον έβρισκαν μπροστά τους…..και η σφαγή ήταν γενική και αδιάκριτη…..και όλα τελείωσαν γρήγορα και σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις  -που μπορούν να θεωρηθούν ρεαλιστικές- σκοτώθηκαν κοντά τριάντα πέντε χιλιάδες άτομα…..κι ένας μεταγενέστερος χρονικογράφος ο Ζωναράς, περιγράφει ανατριχιαστικά την αγριότητα του στρατού …..και ως το βράδυ η Κωνσταντινούπολη έμεινε ήσυχη και έρημη.


Κι αν απορείτε για την έλλειψη αντίστασης από τα πλήθη στους στρατιώτες που επιτίθεντο από παντού…..η απάντηση είναι απλή. Απλούστατη…..κανείς μα κανείς δε μπορούσε ν’ αντιταχθεί χωρίς όπλα και οργάνωση στο τακτικό στρατό, πόσο μάλλον ένα πλήθος στριμωγμένο…..και μη ξεχνάτε!!! ο λαός δεν είχε πάει στον Ιππόδρομο να πολεμήσει, κάθε άλλο!!! Νέο βασιλιά ήθελε να στέψει….. και σίγουρα η πρώτη επαναστατική ορμή είχε ατονήσει και η εξέγερση βρισκόταν πια σε άμυνα -πράγμα ολέθριο για κάθε εξέγερση- και έκανε και λάθη τραγικά αφού έδωσε το χρόνο στη κρατική εξουσία να ανασυγκροτηθεί και να συγκεντρώσει τις δυνάμεις που της έλειπαν ως τότε…..το μόνο όπλο που έμενε στο λαό ήταν η διατήρηση της συνοχής του ως το τέλος, που κι αυτή όμως –όπως κατέληξαν τα πράγματα- χρησιμοποιήθηκε αποκλειστικά για τη στέψη του Υπάτιου στον Ιππόδρομο, ίσως σαν ύστατη πράξη αντίστασης.

Έτσι σύντροφοι -με λίγα λόγια- συντελέστηκε η σφαγή που έσωσε τη βασιλεία του Ιουστινιανού του Α’.


39.Πάνω στη γενίκευση της σφαγής συνελήφθησαν ο Υπάτιος και ο αδελφός του Πομπήιος και  οδηγήθηκαν μπροστά στον Ιουστινιανό…..όπου ο δύστυχος Υπάτιος κλαίγοντας και ικετεύοντας προσπάθησε να αμυνθεί επαναλαμβάνοντας επίμονα ότι στέφθηκε παρά τη θέλησή του και με τη βία και ότι αυτός στην πραγματικότητα έμεινε πιστός στον αυτοκράτορα……όμως σύντροφοι ο αυτοκράτορας είχε γίνει και πάλι κύριος της κατάστασης…..δεν τον πίστεψε και τον αντιμετώπισε με αδιαφορία και ειρωνεία…..και ήταν πλέον σαφές ότι για τον Υπάτιο δεν υπήρχε σωτηρία.

Δευτέρα, 19 Ιανουαρίου 532μχ
40.Και το τέλος του Υπάτιου ήταν άδοξο…..σφάχτηκε μαζί με τον αδελφό του και τα πτώματά τους ρίχτηκαν στη θάλασσα……οι περιουσίες τους δημεύτηκαν, μαζί με τις περιουσίες κι άλλων δεκαοχτώ αριστοκρατών που φέρονταν –άλλος λίγο, άλλος πολύ- αναμεμιγμένοι στην εξέγερση.
41.Το «Πασχάλιο χρονικό» μας πληροφορεί ότι ακολούθησαν σκληρά αντίποινα- συλλήψεις, διωγμοί, τιμωρίες- για τους στασιαστές και η Βασιλεύουσα πέρασε δύσκολες μέρες, επικράτησε ο φόβος και νέκρωσε εμπορικά.
42.Ο Ιουστινιανός ανήγγειλε σε όλη την επικράτεια της αυτοκρατορίας την κατάπνιξη της εξέγερσης και –όπως μας πληροφορεί ο Μαλάλας- οχύρωσε και το παλάτι καθιστώντας το ασφαλέστερο.
43.Απαγορεύθηκαν στο εξής –και για πολλά χρόνια- οι αρματοδρομίες στον Ιππόδρομο που έδιναν την ευκαιρία στο λαό να συγκεντρωθεί και παράλληλα διατάχθηκαν αυστηρές ανακρίσεις για να εξακριβωθεί πως συνέβη το καταπληκτικό οι Βένετοι να συμμαχήσουν με τους Πράσινους στην εξέγερση.
44.Και οι μεγάλοι χαμένοι τελικά της εξέγερσης ήταν οι δήμοι, που μπορεί να μη διαλύθηκαν, αλλά ο πολιτικός τους ρόλος περιορίστηκε κατά πολύ…..μη ξεχνάτε σύντροφοι ερχόταν σιγά-σιγά η ώρα της μοναρχίας και θεσμοί σαν τους δήμους αποτελούσαν σίγουρα παραφωνία.
45.Κι αν απορείτε για τη τύχη του Καππαδόκη και του Τριβωνιανού –που αν θυμάστε είχαν διωχθεί κακήν κακώς τη δεύτερη μέρα της στάσης- γρήγορα ξαναπήραν τ’ αξιώματα τους.

Η «στάση του Νίκα» σύντροφοι, τελείωσε…..και σήμερα κοντά χίλια πεντακόσια χρόνια μετά, η κατάσταση στην Ελλάδα μοιάζει να έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά με τα γεγονότα της περιόδου που εξιστορήσαμε και που οδήγησαν στην εξέγερση…..κι αν το σκεφτείτε και λίγο σύντροφοι, και η στάση του Νίκα στην Κωνσταντινούπολη, αλλά και η στάση πληρωμών και ηθικής στη σημερινή Ελλάδα του 2011, κρύβουν μέσα τους τον σπόρο της διαφθοράς…..διαβάστε!!!
Σήμερα στην Ελληνική πολιτική σκηνή πρωταγωνιστούν πάλι πράσινοι και γαλάζιοι. Για κάποιο περίεργο λόγο οι άνθρωποι που ασκούν εξουσία στην Ελλάδα διακρίνονται συνεχώς για την απληστία τους, κατηγορούνται εκ των υστέρων για τη φαυλότητα και τη διαφθορά τους και πάντα ο αυτοκράτορας –τώρα αρχηγός κόμματος- τους απομακρύνει…..και ξεχνιούνται…..συνήθως χωρίς τιμωρία παραδειγματική…..και μερικές φορές επιστρέφουν κιόλας δριμύτεροι και κριτές.
Τέλος, για λόγους που νομοτελειακά θα επαναλαμβάνονται σε παρόμοιες καταστάσεις, η κατάσταση δεν έχει αλλάξει και οι πολίτες –αν και πλέον καταναλωτικοί, καλοπερασάκηδες και βιαστικοί- θάρθει η ώρα που θα εξεγερθούν με πάθος και ένταση…..Δεν θέλω καν να βάλω στο μυαλό μου ότι ο επίλογος της στάσης του Νίκα, θα μπορούσε να επαναληφθεί και σήμερα…..όμως η ύπαρξη νεκρών πριν λίγο καιρό στην Αθήνα μου προξένησε  δέος…..Οι Έλληνες, πράσινοι, γαλάζιοι, κόκκινοι και άσπροι ζητούν το δίκιο τους, ζητούν την αξιοπρέπειά τους και απαιτούν απ’ τους υπεύθυνους να πληρώσουν για τις ζημιές που προξένησαν στον τόπο.

Λίγα λόγια δοξαστικά για το τέλος…
Και μετά τη μεγάλη αυτή αναταραχή, είναι αλήθεια ότι ο Ιουστινιανός θέλησε να ξεχαστούν γρήγορα αυτά  τα  δυσάρεστα γεγονότα. Και μια απ’ τις πρώτες ενέργειες του ήταν η ανοικοδόμηση  της ξακουστής εκκλησίας της Αγίας Σοφίας, που είχε καταστραφεί από πυρκαγιά στη διάρκεια της στάσης……και στις 27 Δεκεμβρίου 537μχ έγιναν τα εγκαίνια του ναού μέσα σε μια ατμόσφαιρα πανηγυρική…..και ο Ιουστινιανός, υπερήφανος για το επίτευγμά του, λέγεται ότι αναφώνησε τότε την περίφημη φράση, «Δόξα τω Θεώ, τω ντι με τοιούτον έργον επιτελέσαι. Νενίκηκα σε, Σολομών!»

Πηγές και Βιβλιογραφία
Το κειμενάκι αυτό ξεκίνησε στο Γαλαξίδι και τελείωσε στου Παπάγου…..στη διάρκεια της συγγραφής του –και εκτός απ’ τις πρωτότυπες πηγές που αναφέρονται στο ίδιο το κείμενο- πολύ με βοήθησαν και με οδήγησαν : η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ, εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1978, το ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΘΕΣΜΟΙ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ, Αικατερίνη Χριστοφιλοπούλου, Αθήνα 2004, αλλά και η ιστορία του Γ. Κορδάτου και του Κ. Παπαρηγόπουλου.
Δρόμο και οδηγό αποτέλεσε για μένα η αξιόλογη εργασία του Κου Δημήτρη Μπελέζου, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ, αλλά και η εργασία  του Κου Τηλέμαχου Λούγγη, διευθυντή στο Ε.Ι.Ερευνών.
Και τέλος…..οπαδός πάντοτε της λαϊκής βιβλιογραφίας, στοιχεία για την εποχή και αναγωγές σε πηγές πρωτότυπες περιέχονται στη μονογραφία ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΣ, εκδόσεις Περισκόπιο, Αθήνα.

Γειά χαρά σύντροφοι!!!

Πέμπτη 6 Ιανουαρίου 2011

Όταν ο ΜΠΑΓΑΣΑΣ θυμάται πράξεις ηρωϊκές αλλά και κινηματογραφικά έργα εκπληκτικά.....Ο ΠΙΑΝΙΣΤΑΣ του Ρομάν Πολάνσκι


Σύντροφοι δεν θα μπορούσα να ξεκινήσω τη νέα χρονιά παρά μονάχα ηρωικά…..Διαβάστε λοιπόν!!!.....στις αρχές του Β’ ΠΠ –όταν η Γερμανία κατελάμβανε το ένα Ευρωπαϊκό κράτος μετά το άλλο-  ήρθε κι η ώρα της Δανίας να καταληφθεί…..ο Χίτλερ, ο καγκελάριος της ναζιστικής Γερμανίας ζήτησε από τη Δανική κυβέρνηση την άδεια να προωθήσει τα στρατεύματά του σε στρατηγικά σημεία της χώρας, χωρίς ­ όπως βεβαίωνε ­ να έχει την πρόθεση να την κατακτήσει και χωρίς να επέμβει στα της διακυβερνήσεώς της…..εννοείται ότι αν η άδεια δεν του δινόταν, θα ήταν υποχρεωμένος ­ -με λύπη του όπως έλεγε- ­ να καταφύγει στη στρατιωτική βία…..και οι Δανοί -χωρίς αξιόλογο στρατό και χωρίς καν εξοικείωση με πολεμικές περιπέτειες- προτίμησαν, αντί να αμυνθούν και να υποκύψουν με αιματοχυσία, να δώσουν την  άδεια εισόδου των ναζιστικών στρατευμάτων στη χώρα τους.
Εδώ που τα λέμε βέβαια, οι εγγυήσεις του Χίτλερ –θυμηθείτε απλά τις καταλήψεις της Αυστρίας και της Τσεχοσλοβακίας- δεν άξιζαν ούτε το φύλλο χαρτιού όπου είχαν καταγραφεί.....κι έτσι στην πρώτη ευκαιρία ο Γερμανός στρατιωτικός διοικητής στην Κοπεγχάγη έβγαλε μια διαταγή σύμφωνα με την οποία από την επόμενη κιόλας  Κυριακή όλοι οι Εβραίοι της Δανίας θα έπρεπε να κυκλοφορούν με το επαίσχυντο άστρο στην πλάτη δήθεν για να μπορούν οι Γερμανοί τους  να ξεχωρίζουν και να τους  προστατεύουν καλύτερα.
Βέβαια η επιδίωξη των Γερμανών ήταν σαφής…..στην πρώτη ευκαιρία μάζεμα προώθηση στα στρατόπεδα και εφαρμογή της τελικής λύσης.
Την κρίσιμη Κυριακή λοιπόν αγαπημένοι μου σύντροφοι και συναγωνιστές, όπου όλοι αναρωτιόντουσαν τι θα γίνει τελικά με τους Εβραίους, ο τότε Δανός βασιλιάς Φρειδερίκος και όλη του η οικογένειά του βγήκαν πρωί πρωί από τα Ανάκτορα και κατευθύνθηκαν πεζοί προς το ΤΙΒΟΛΙ -το περίφημο λούνα παρκ- όπου παρέμειναν όλη την ημέρα συνομιλώντας με τους πολίτες, διασκεδάζοντας και υπαγορεύοντας σιωπηλά τι θα πρέπει να πράξει ο λαός…..πώς?.....όλη η βασιλική οικογένεια σύντροφοι είχε ραμμένο στην πλάτη της ένα πελώριο άστρο του Δαβίδ…..δήλωναν απλά  Εβραίοι…..και την άλλη μέρα όλοι οι Δανοί –παραδειγματιζόμενοι απ την πράξη του ηγέτη τους- κόλλησαν στην πλάτη τους το άστρο…..κι έτσι απλά ο εύκολος εντοπισμός των πραγματικών Εβραίων ήταν αδύνατος.
Αυτή η μεγαλειώδης, συγκινητική αλλά και επικίνδυνη πρωτοβουλία του Δανού βασιλιά, ήταν η ευρηματικότερη, γενναιότερη και αποτελεσματικότερη ειρηνική αντιμετώπιση των Ναζιστών στην αποτρόπαιη απόφαση τους να εξοντώσουν το εβραϊκό γένος.
Και τελικά θυμήθηκα τον «πιανίστα»…..με την καταπληκτική μουσική του Σοπέν.....τους ήρωες του.....και νάτος!!!


“Απλά δεν μπορώ να καταλάβω πώς μπορέσαμε να κάνουμε τέτοια εγκλήματα εναντίον ανυπεράσπιστων πολιτών, εναντίον Εβραίων. Αναρωτιέμαι ξανά και ξανά. Πώς είναι δυνατόν;”
 Απόσπασμα από το ημερολόγιο του Χόσενφελντ

 Σε καιρούς σκοταδισμού και απίστευτης παράνοιας σύντροφοι, όπως αυτή του Β’ ΠΠ, κάποιοι άνθρωποι ξεχωριστοί, έτσι σαν μικρά αστεράκια μέσα σε σκοτάδια βαθειά, γίνονται παράδειγμα για τους πολλούς. Για τους πολλούς, που τα γεγονότα και η εφήμερη εξουσία τους παρασύρουν ή απλά δεν έχουν το θάρρος να αρνηθούν.
Τέτοιος ήταν ο  Βιλμ Χόσενφελντ. Ένας Γερμανός δάσκαλος και λοχαγός της Βέρμαχτ σ’ όλο το Β’ ΠΠ,  που όταν τοποθετήθηκε στη Βαρσοβία και είδε σ’ όλο τους το μεγαλείο τις απάνθρωπες πρακτικές των Γερμανών απέναντι στους Πολωνούς αρχικά και στους Εβραίους αργότερα, προσπάθησε με κάθε τρόπο να βοηθήσει τους πάντες, ακόμα και έναν Γερμανό αντικαθεστωτικό που τον κυνηγούσε η Γκεστάπο. 
Και είναι αλήθεια ότι έγινε φίλος με αρκετούς Πολωνούς και προσπάθησε να μάθει και τη γλώσσα τους…..και είναι αλήθεια ότι παρά τις επίσημες απαγορεύσεις παρακολουθούσε τη λειτουργία σε πολωνικές εκκλησίες, όπου μεταλάμβανε και εξομολογείτο.
Και βοηθούσε εκδίδοντας τους χαρτιά εργασίας, βιβλιάριο ζωής -πιστέψτε με- την εποχή που εξιστορούμε.

Αυτός ο άνθρωπος ,όταν ο πόλεμος κόντευε να λήξει, συνελήφθη από τους Ρώσους μαζί με τη μονάδα του, τριάντα χιλιόμετρα έξω από τη Βαρσοβία, καταδικάστηκε σε είκοσι πέντε χρόνια καταναγκαστικής εργασίας και βασανίστηκε, γιατί οι Ρώσοι πίστευαν ότι ήταν μέλος της Αμπβέρ και της Μυστικής Αστυνομίας…..και όλες οι προσπάθειες Πολωνών και Εβραίων για την απελευθέρωσή του έπεσαν στο κενό…..ώσπου το 1952 πέθανε από καρδιακή προσβολή σε στρατόπεδο αιχμαλώτων έξω από το Στάλινγκραντ, πιθανόν από βασανιστήρια.
Η αναγνώριση του ήρθε κάπως αργά –και μετά την προβολή του «ΠΙΑΝΙΣΤΑ» που μας έδωσε την αφορμή να γράψουμε κι αυτά τα δυο λογάκια- το 2007, όταν ο τότε Πολωνός πρόεδρος Καζίνσκυ, του απένειμε μετά θάνατον τον Ανώτατο Σταυρό της Πολωνίας και το 2009 όταν  το Ισραηλινό ίδρυμα Γιαντ Βασέμ του απένειμε τον τίτλο του Δίκαιου Μεταξύ  των Εθνών, που τον παρέλαβε ο γιος του στο Βερολίνο.

Αυτός λοιπόν ο άνθρωπος σύντροφοι μου έσωσε κυριολεκτικά τον Πολωνοεβραίο πιανίστα Βλάντισλαβ Σπίλμαν, στα απομνημονεύματα του οποίου βασίζεται «Ο ΠΙΑΝΙΣΤΑΣ» που γυρίστηκε το 2002 σε σκηνοθεσία του Ρομάν Πολάνσκι και βραβεύτηκε με το  Χρυσό Φοίνικα του  Φεστιβάλ των  Καννών  το 2002 και  απέσπασε τρία βραβεία Όσκαρ το 2003, αυτά της σκηνοθεσίας, της πρώτης  ανδρικής ερμηνείας -στον Άντριαν Μπρόντυ που υποδύεται  λιτά, συγκρατημένα και σπαρακτικά τον Σπίλμαν και που για να τον υποδυθεί έχασε δεκατέσσερα κιλά σε έξη περίπου εβδομάδες- και του διασκευασμένου Σεναρίου.
 
Ένας διάσημος Πολωνοεβραίος πιανίστας λοιπόν, καταφέρνει να γλιτώσει από μεταφορά σε στρατόπεδο συγκέντρωσης σε μια δοσμένη με ζεστασιά και συγκίνηση ταινία, που μιλά με αγάπη και σεβασμό για τον άνθρωπο και τη ζωή, που αποτελεί στοχασμό πάνω στον πόλεμο και τον παραλογισμό του αλλά και στον αγώνα για επιβίωση  μια ταινία που σ' αγγίζει άμεσα στην καρδιά.

Μια ταινία που όλα της, καταστάσεις, πρόσωπα και αντιδράσεις καταγράφονται με εξαιρετική άνεση στην αφήγηση από το σκηνοθέτη -η ταινία σύντροφοι διαρκεί σχεδόν δυόμισι ώρες και δεν κουράζει στο παραμικρό- που κι ο ίδιος τα έχει ζήσει σαν παιδί. Μια ταινία με καταπληκτική μουσική και τελικά –παρά τη φρίκη- αισιόδοξη μιας κι η ελπίδα κυριαρχεί σ’ όλη της τη διάρκεια.
Δείτε τη σύντροφοι αν σας έχει ξεφύγει…..αξίζει το κόπο!!!

Ο αληθινός Πιανίστας τώρα σύντροφοι –ο Βλάντισλαβ Σπίλμαν- έγραψε το ημερολόγιο του –τον «πιανίστα» (που κυκλοφόρησε και στην Ελλάδα)- το 1945, λίγο πριν τη λήξη του πολέμου, όταν κι ο ίδιος σαφώς συγκλονισμένος αναζητούσε τρόπο για να επανέλθει στην κανονική.
Διάβασα σύντροφοι, ότι το βιβλίο στην αρχή λογοκρίθηκε απ τους νέους κατακτητές της Πολωνίας, τους Σοβιετικούς,  οι οποίοι αν και το εξέδωσαν αρχικά με τίτλο «Ο θάνατος της πόλης», φρόντισαν άμεσα, με τη βοήθεια και των Πολωνών ομοϊδεατών τους,  να το
αποσύρουν από την αγορά. Γιατί?.....απλά σύντροφοι οι αλήθειες που καταγράφονταν στις σελίδες του δεν βόλευαν ούτε τους νικητές αλλά ούτε και τους ηττημένους…..και τελικά μόνο χάρη στην επιμονή του Γερμανού ποιητή Βολφ Μπίρμαν, ο γιος του Σπίλμαν βρήκε το τετράδιο από τη βιβλιοθήκη του πατέρα του, και ο «Πιανίστας» -βιβλίο της χρονιάς για τους «Los Angeles Times» το 1999 - ήρθε ν’ αποκαταστήσει κάποια πράγματα και επιτέλους να ξεκινήσει το σπάσιμο του τοίχου της  σιωπής που ακόμα και σήμερα μοιράζονται Εβραίοι, Γερμανοί και Πολωνοί.
Ο Σπίλμαν, –γεννήθηκε το 1911- που σπούδασε μουσική στο ωδείο της Βαρσοβίας, ήταν απόφοιτος της  Ακαδημίας τεχνών του Βερολίνου και πιανίστας στην πολωνική ραδιοφωνία, δεν εγκατέλειψε τη Βαρσοβία μετά τη γερμανική εισβολή…..σύντομα εγκλωβίστηκε στο γκέτο και  καθημερινά πήγαινε για δουλειά στην «καθαρή»  πλευρά της πόλης…..και τελικά έμπαζε μέσα στο γκέτο παράνομα από τρόφιμα μέχρι πολεμοφόδια για τους Εβραίους που αντιστέκονταν στα σχέδια και τη βαρβαρότητα των κατακτητών…..γιατί υπήρχαν κι αυτοί –κι αυτό είναι μια απ’ τις μεγάλες αλήθειες του βιβλίου- όπως υπήρχαν κι οι άλλοι -τα πρόβατα επί σφαγή, οι αφημένοι στη μοίρα τους- αλλά κι εκείνοι οι αισχροί που στελέχωσαν την
Εβραϊκή αστυνομία, μπας και φιλιώσουν με τους Γερμανούς και τη σκαπουλάρουν…..και το βιβλίο είναι μια τέλεια καταγραφή γι αυτές τις καταστάσεις…..αλλά λέει κι άλλα…..για τα εγκλήματα που διέπραξαν –ας πούμε- οι συνεργαζόμενοι με τους Γερμανούς  Ρώσοι, Πολωνοί, Λιθουανοί και Ουκρανοί…..μιλάει για τον αντισημιτισμό των Πολωνών, αλλά και για τους Πολωνούς που διακινδύνευσαν τη ζωή τους προσφέροντας καταφύγιο σε εβραίους…..και τέλος η έκδοση συνοδεύεται από ημερολόγια του σωτήρα του –του λοχαγού Χόζενφελντ- ένα ντοκουμέντο σημαντικότατο που διαψεύδει αβίαστα την άποψη ότι η Γερμανική κοινωνία αγνοούσε τα εγκλήματα του στρατού της στα κατεχόμενα, και ταυτόχρονα δείχνουν τις δυνατότητες και κυρίως τις διαθέσεις αντίστασης που υπήρχαν ακόμα και μέσα στους κόλπους του ίδιου του Γερμανικού καθεστώτος.
Ο Σπίλμαν τέλος, εργάστηκε σαν μουσικός διευθυντής του Πολωνικού ραδιοφώνου από το 1945 έως το 1963, συνέθεσε μιούζικαλ, τραγούδια και μεταξύ άλλων ένα κοντσέρτο για βιολί και την συμφωνική σουίτα «Η ζωή των μηχανών» στις 6 Ιουλίου του 2000.