Ο Γερμανός Καραβαγγέλης ήταν μια από τις σημαντικότερες και πολύπλευρες εκκλησιαστικές προσωπικότητες του προηγούμενου αιώνα. Η προσφορά του στην ορθόδοξη εκκλησία, αλλά κυρίως στην πατρίδα είναι ανεκτίμητη, όχι όμως εκτιμητέα…..αφού παρά την τεράστια εθνική και εκκλησιαστική του προσφορά, παραμένει σχεδόν άγνωστος στην πατρίδα του τη Λέσβο. Όμως, στη Δυτική Μακεδονία σύντροφοι, όπου έδρασε μια περίοδο της ζωής του, παραμένει γνωστός σαν κεντρική μορφή του Μακεδονικού Αγώνα. Είναι όμως γεγονός το ότι πανελλαδικά υπάρχει σήμερα μια διάχυτη άγνοια αλλά κυρίως σιωπή γύρω από τη δυνατή ιστορική προσωπικότητα του Γερμανού Καραβαγγέλη…..Μ’ αυτό το σκεπτικό λοιπόν σύντροφοι αποφάσισα –ως μπαγάσας, λάτρης του Μακεδονικού Αγώνα και ταπεινός ιστορικός ερευνητής- να προσπαθήσω να ζωντανέψω λιτά τη ζωή και τη δράση αυτού του πατριώτη Μακεδονομάχου, έτσι ώστε, όλοι να τον γνωρίσουμε όσο γίνεται καλύτερα…..γιατί αυτός ο λεβέντης παπάς που ήταν ταυτόχρονα δεινός ρήτορας, σαγηνευτικός διπλωμάτης, πανέξυπνος πολιτικός με μια εξαιρετική φιλοσοφική κατάρτιση δεν εκτιμήθηκε όπως του έπρεπε.....και μόνο τα τελευταία χρόνια αυτή η τεράστια προσφορά του άρχισε να γίνεται γνωστή και να παίρνει τη θέση που της αξίζει…..χρέος λοιπόν η αναφορά στη ζωή του…..καλό μήνα!!!.....και ξεκινάμε!!!
 |
| Γερμανός Καραβαγγέλης...μουσείο Μακεδονικού Αγώνα...από την επίσκεψη του ΜΠΑΓΑΣΑ τον Οκτώβριο του 2010 |
1.Ο Στυλιανός Καραβαγγέλης γεννήθηκε το 1866 στη Στύψη της Λέσβου…..είχε επτά αδέλφια κι από το 1868 έζησε στο Ανδρομύττιο στη Μικρά Ασία, όπου ο πατέρας του Χρυσόστομος διατηρούσε κατάστημα.
2.Φοίτησε στο «Ελληνικό Σχολείο» κι όταν διακρίθηκε στις εξετάσεις το 1881, ο τότε μητροπολίτης Εφέσου Αγαθάγγελος συμβούλεψε τους γονείς του να τον στείλουν στη Χάλκη –στη θεολογική σχολή και ξακουστό σχολείο της εποχής- για σπουδές…..όπως κι έγινε…..και πήγε τόσο καλά που εξασφάλισε την υποστήριξη του διευθυντή της αρχιμανδρίτη Γερμανού Γρηγορά…..που τον προόριζε ακόμα και για διάδοχο του στη διεύθυνση της σχολής…..και για το σκοπό αυτό του εξασφάλισε την οικονομική υποστήριξη του Εθνικού ευεργέτη Παύλου Στεφάνοβικ για σπουδές στην Ευρώπη. 
3.Έτσι λοιπόν –αφού αποφοίτησε απ’ τη Χάλκη το 1888 και χειροτονήθηκε διάκονος με τ’ όνομα Γερμανός- αρνήθηκε την πρόταση του πατριάρχη Διονυσίου Ε’ για πρόσληψη στο πατριαρχείο και αναχώρησε για τη Γερμανία.....όπου βρέθηκε -το Φθινόπωρο- φοιτητής στη φιλοσοφική σχολή της Λειψίας και αργότερα στη Βόννη, όπου παρακολούθησε μαθήματα θεολογίας.....τον Φεβρουάριο του 1891 υπέβαλε τη διδακτορική του διατριβή «Η περί θεού διδασκαλία Θεοφίλου του Αντιοχείας» που εγκρίθηκε.....απόκτησε έναν καρδιακό και σημαντικό φίλο ζωής -τον Δημήτριο Γούναρη- που την ίδια εποχή σπούδαζε στη Λειψία Νομικά.....κι όταν πήρε το δίπλωμα του, τον Αύγουστο του 1891, το μέλλον του είχε ήδη κριθεί μιας και είχε ανοίξει μια καθηγητική έδρα στη Χάλκη, στην οποία τον εξέλεξε άμεσα η σύνοδος του Πατριαρχείου.....και άρχισε να διδάσκει Εκκλησιαστική ιστορία, Ρητορική και εγκυκλοπαίδεια της θεολογίας.....από κει και πέρα, το 1894 χειροτονήθηκε πρεσβύτερος και ταυτόχρονα προτάθηκε για αρχιμανδρίτης.....και λίγο αργότερα, κλήθηκε απ' τον πατριάρχη Άνθιμο Ζ' (1832-1913, πατριάρχης 1895-1897) ν' απαντήσει -εκπροσωπόντας το πατριαρχείο- στην πρόσκληση του πάπα Λέοντα ΙΓ' για «ένωση» των δύο εκκλησιών.....σκεφτείτε σύντροφοι, ήταν δεν ήταν τριάντα χρονών, τι επιστημονική εμπειρία να κουβαλούσε???.....κι όμως απάντησε!!!
4.Και η απάντησή του, -που ήταν στην ουσία πατριαρχική εγκύκλιος και μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες- εντυπωσίασε τους πάντες, αλλά πίκρανε τους καθολικούς…..και λίγο αργότερα δημοσίευσε –για το ίδιο θέμα- δική του μελέτη…..Κι επειδή τον Φεβρουάριο του 1896 εκλέχτηκε επίσκοπος Χαριουπόλεως και αρχιερατικός προϊστάμενος στο Πέραν της Πόλης -εκλογή που προκάλεσε την οργή του Γερμανού Γρήγορα, που του καταλόγισε ανοιχτά πρόωρες επισκοπικές φιλοδοξίες- δεν πρόλαβε να δημοσιεύσει άλλες μελέτες, παρά μόνο μερικούς λόγους του και κάποια σύντομα άρθρα.
Στο Πέραν…..
4.Και η απάντησή του, -που ήταν στην ουσία πατριαρχική εγκύκλιος και μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες- εντυπωσίασε τους πάντες, αλλά πίκρανε τους καθολικούς…..και λίγο αργότερα δημοσίευσε –για το ίδιο θέμα- δική του μελέτη…..Κι επειδή τον Φεβρουάριο του 1896 εκλέχτηκε επίσκοπος Χαριουπόλεως και αρχιερατικός προϊστάμενος στο Πέραν της Πόλης -εκλογή που προκάλεσε την οργή του Γερμανού Γρήγορα, που του καταλόγισε ανοιχτά πρόωρες επισκοπικές φιλοδοξίες- δεν πρόλαβε να δημοσιεύσει άλλες μελέτες, παρά μόνο μερικούς λόγους του και κάποια σύντομα άρθρα. Στο Πέραν…..
Το Πέραν –από τις πιο αριστοκρατικές και πλούσιες συνοικίες της Κωνσταντινούπολης- ήταν γεμάτο από σχολειά αλλόγλωσσα και αλλόθρησκα, όμως όλοι σχεδόν οι μαθητές τους ήταν Ελληνόπουλα, που φοιτούσαν σ' αυτά, για να μάθουν Γαλλικά…..και στα σχολεία αυτά κάθε τι το Ελληνικό –γλώσσα, ιστορία κλπ- ήταν άγνωστο, με αποτέλεσμα τα παιδιά –μαθητεύοντας σε ξένο, προσηλυτιστικό και κυρίως εχθρικό περιβάλλον- σιγά-σιγά να «μεταβάλλοντο σε κοσμοπολίτες αδιάφορους προς τα εθνικά ιδεώδη και ψυχρούς στας παραδόσεις των, αφού όλη τους η μόρφωσις είχε σκοπό προπαγανδιστικό»…..χρειαζόταν λοιπόν άμεσα , μια συστηματική και δυναμική αντίδραση ενάντια σ’ αυτό το εχθρικό ρεύμα…..και είναι αλήθεια ότι ο επίσκοπος Γερμανός αντέδρασε και άμεσα και δυναμικά και υστηματικά.
5.Διόρισε λοιπόν, διπλωματούχους εφημερίους και ιεροκήρυκες στους ναούς της περιοχής του που –με τα τακτικά και πατριωτικά κηρύγματα τους, αλλά και τα κηρύγματα του Γερμανού- δημιούργησαν ένα άλλο κλίμα –πατριωτικό και αισιόδοξο-, μια δυνατή αντίδραση, και προετοίμασαν το έδαφος με αποτελέσματα εντυπωσιακά…..αφού τελικά οι μαθητές της προπαγανδιστικής σχολής του pere Andre -που είχαν κατάλληλα κατηχηθεί-, την εγκατέλειψαν σε μια μέρα και γράφτηκαν στο περίφημο «Ζωγράφειο»…..η σχολή του Andre???.....έκλεισε μια για πάντα –και μαζί της ξεριζώθηκε μια δυνατή προπαγανδιστική φωλιά- και στη θέση της άνοιξε το ιδιωτικό σχολείο του Μουμτzή.
6.Κι αυτή τη κίνηση -που έγινε γρήγορα γνωστή απ’ το τύπο της εποχής- την ακολούθησαν κι άλλα Ελληνόπουλα της Πόλης σε σημείο που τα Ελληνικά σχολειά υπερπληρώθηκαν…..κι αυτό το πράγμα για τα αγόρια ήταν εύκολο, γιατί σε πολλά σχολειά διδάσκονταν τα Γαλλικά……για τα κορίτσια όμως???, που δεν υπήρχε καν Ελληνικό σχολειό και το Ζάππειο –που παρασκεύαζε δασκάλες- δίδασκε ελάχιστα Γαλλικά???.....κι αυτό το φρόντισε ο Καραβαγγέλης!!!.....κι επειδή τα οικονομικά της κοινότητας δεν επαρκούσαν, ίδρυσε με δικούς του πόρους το «Ελληνογαλλικό Παρθεναγωγείο Πέραν», που ο λαός -λόγω της προσφοράς του- το αποκαλούσε «Παρθεναγωγείο του Καραβαγγέλη» στο οποίο δίδαξαν καθηγητές της «Μεγάλης του Γένους Σχολής»…..και σε λίγο καιρό η σχολή γέμισε από μαθήτριες που ανήκαν σε όλες της κοινωνικές τάξεις.....και η ανθελληνική προπαγάνδα εκμηδενίστηκε.....Όμως σύντροφοι, έκανε κι άλλα ξακουστά που φανέρωσαν τη διάθεση του για δυναμικές παρεμβάσεις και λύσεις όπως, ας πούμε, το ξύρισμα ενός ουνίτη παπά που προκάλεσε την οργή και τα παράπονα των Γάλλων στη Υψηλή Πύλη και τελικά, τη διπλωματική παρέμβαση της Ρωσίας και της Ελλάδας, που διευθέτησαν ευνοϊκά το ζήτημα, προσπαθώντας παράλληλα να τον συγκρατήσουν.
Όμως η μοίρα σύντροφοι, έκανε για μια ακόμα φορά τη δουλειά της μιας και σε λίγο καιρό στην καινούργια μητρόπολη που θα εκλεγόταν θα είχε πολύ περισσότερες ευκαιρίες να επιδείξει τις ικανότητες και το δυναμισμό του.Μητροπολίτης Καστοριάς
7.Και ξεκίνησε τον προσωπικό του Γολγοθά -γιατί τότε η διαποίμανση οποιασδήποτε μητρόπολης της Μακεδονίας ήταν δρόμος ανηφορικός σύντροφοι, Γολγοθάς και στάση ζωής μεγαλειώδης, αφού όλα τάσκιαζε η φοβέρα του Βούλγαρου κομιτατζή και τα πλάκωνε η σκλαβιά του Τούρκου κατακτητή- κι έφτασε στη Καστοριά την Άνοιξη του 1901,όταν το Βουλγαρικό κίνημα βρισκόταν στην κορύφωση του και είχε πλέον εδραιωθεί σε πάρα πολλά χωριά της Δυτικής Μακεδονίας, τα οποία πιεστικά εγκατέλειπαν το πατριαρχείο και προσέρχονταν στην εξαρχικη εκκλησία …..και για να πάει υποθήκευσε τα εκκλησιαστικά του άμφια…..κι όταν επιτέλους έφτασε, η κατάσταση που βρήκε ήταν το ελάχιστο τραγική…..«Το ελληνικό αίμα άρχισε να βάφη τη γη της Μακεδονίας. Τα σλαβόφωνα χωριά μπρος στο τραγικό δίλημμα ,Εξαρχία ή θάνατος, αποσκιρτούσαν», σημείωσε. Και ήταν ήδη πολυσέλιδος ο κατάλογος με τις δολοφονίες προεστών, παπάδων, δασκάλων, προκειμένου τα χωριά να πιεστούν και να πεισθούν να εγκαταλείψουν το πατριαρχείο, και υπήρχε φόβος πολύς και αίμα που χυνόταν ασταμάτητα…..οπλαρχηγοί, όπως ο Τσακαλάρωφ, ο Αντρέφσκι, ο Καροάκωφ, ο Γκέλεφ, ο Ποπ-Τράικωφ και ο Τουρουντζίεφ, λεηλατούσαν, δολοφονούσαν, λήστευαν, εκβίαζαν, βασάνιζαν τους Έλληνες κατοίκους –τους πατριαρχικούς- και λυμαίνονταν μια περιοχή από τις λίμνες και το Βίτσι μέχρι τον Αλιάκμονα ποταμό.
12.Και σε λίγο καιρό ξαναγράφει στην Αθήνα, στον πρωθυπουργό Ζαΐμη, «Στείλτε μου πενήντα παλικάρια, πενήντα Κρητικούς, να τους ενώσω με τους δικούς μου»…..χαμένος κόπος!!!.....όμως δεν τα παράτησε!!!, απεναντίας, ήρθε σ’ επαφή με τον Ίωνα Δραγούμη και τον Παύλο Μελά κι άρχισε να αρθρογραφεί στις Αθηναϊκές εφημερίδες, που τότε θεωρούσαν επικίνδυνο εθνικιστή όποιον ήθελε να ελευθερώσει την Μακεδονία!!!.....και τελικά ανταποκρίθηκε ο Παύλος Μελάς,που τον Ιούνιο του 1903 έστειλε το πρώτο σώμα, με δώδεκα Κρητικούς και αρχηγό τον Εύθυμη Καούδη (1866 Σφακιά-1956 Θεσσαλονίκη, φημισμένος Μακεδονομάχος), που φτάνοντας στη Μακεδονία περέδωσε στο Γερμανό επιστολή του Μελά, «Σεβασμιότατε. Σας αποστέλλομεν δώδεκα ιεραποστόλους και εκατόν Αγίας Γραφάς. Λίαν προσεχώς αποστέλλομεν σωρείαν ιεραποστόλων και πολλάς εκατοντάδας Αγίων Γραφών. Θαρσείν χρη, η αύριον άμεινον εσεται». Κωνσταντίνος Μαζαράκης-Αινιάν, Παύλος Μελάς.....κι αν δε καταλάβατε σύντροφοι, ιεραπόστολοι ήταν τα παλικάρια και άγιες γραφές τα τουφέκια.
Ο δεσπότης μας σύντροφοι, γνωρίστηκε με τον Παύλο Μελά (1870-1904 -θα γράψουμε γι' αυτόν,λίγα λόγια τώρα- αξιωματικός του Ελληνικού στρατού, πρωτεργάτης και σύμβολο του Μακεδονικού Αγώνα) τον Μάρτιο του 1904, όταν τον φιλοξένησε μυστικά στην Καστοριά…..όταν τον ξανασυνάντησε, στις 23 Οκτωβρίου 1904, ο Μελάς ήταν νεκρός και ακέφαλος…..κι ο Καραβαγγέλης –αφού απέσπασε το σώμα του, ύστερα από καυγάδες και κόλπα με τον Τούρκο διοικητή- τον ξενύχτησε και την επόμενη μέρα τον κήδευσε στην εκκλησία των Ταξιαρχών, αψηφώντας τους κομιτατζήδες και τους Τούρκους. «Περί την δύσιν του ηλίου -διηγείται σε επιστολή του προς τον Ίωνα Δραγούμη- παρεδόθη μοι υπό των Αρχών, αλλά το μεν ένεκα της παρελθούσης ώρας, το δε θέλων να κερδίσω καιρόν προς προετοιμασίαν ανάλογον του μεγάλου ανδρός, κατέθεσα τον σεπτόν νεκρόν εντός μικράς βυζαντινής εκκλησίας κειμένης απέναντι της μητροπόλεως, δι' όλης δε της νυκτός άγρυπνος διαμείνας εν τω οίκω φίλου επιστηθίου λαβόντος με παρ' αυτώ όπως με παρηγορήση, ητοίμασα νέον νεκρικόν κράβατον με επιστέγασμα φέρον το σημείον του σταυρού κι το κλεινόν όνομά του, ητοίμασαν τον ένδοξον τάφον του εν τω περιβόλω του βυζαντινού ναού υπό δύο δενδρύλια απέναντι του παραθύρου μου, τη δε επαύριον Κυριακή όρθρου βαθέος, περιέδεσα τας μαρτυρικάς χείρας του με εν μετάξινον μανδήλιόν μου, κατέθεσα επί του στήθους του εν ευαγγέλιον, ένα σταυρόν και μίαν εικόνα και πριν αρχίση η Λειτουργία ετελέσαμεν την κηδείαν του. Πνιγμένος εν λυγμοίς ανέγνωσα τας ευχάς εντός του Μητροπολιτικού Ναού και μη υπάρχοντος εν αυτώ νεκροταφείου, μετέφερα ο ίδιος εις τον παρακείμενον περίβολον του βυζαντινού ναού των ταξιαρχών το σεπτόν σκήνος του, τον κατέβρεξα με πύρινα δάκρυα και απελθών έπεσα επί της στρωμνής μου όπως θρηνώ τον αοίδιμον ήρωα»…..και λίγο καιρό μετά συνάντησε στη Θεσσαλονίκη και τη γυναίκα του, τη Ναταλία και τη συνόδευσε στον τάφο του, σε προσκύνημα μυστικό…..και αυτή η προσωπική γνωριμία με τη χήρα Μελά βοήθησε τον Γερμανό να προωθήσει με μεγαλύτερη άνεση το έργο της περίθαλψης των ορφανών του Μακεδονικού Αγώνα.
13.Και είναι γεγονός πως δεν ησύχασε, και μετά το θάνατο του Μελά συνεργάστηκε στενά με τους διαδόχους του, τον Κατεχάκη (1880-1939 θρυλικός Μακεδονομάχος με το ψευδώνυμο «καπετάν Ρούβας», αργότερα βουλευτής, γερουσιαστής και υπουργός) και τον Βάρδα (Γεώργιος Τσόντος ή Βάρδας 14871-1942 αξιωματικός του Ελληνικού στρατού και θρυλικός Μακεδονομάχος)…..και όταν πλέον το 1904 ιδρύθηκε στην Ελλάδα το Μακεδονικό Κομιτάτο, συνεργάστηκε με τον Καλαποθάκη (1865-1921 εκδότης, δημοσιογράφος με μεγάλη επιρροή και οργανωτής και πρώτος πρόεδρος του Μακεδονικού Κομιτάτου), αλλά και με όλους τους αρχηγούς που πέρασαν από τη Δυτική Μακεδονία στις περισσότερες επιχειρήσεις…..και είναι γνωστό το ότι επιχείρησε ανεπιτυχώς, να στρατολογήσει τον ίδιο τον Μήτρο Βλάχο (περιβόητος Βούλγαρος κομιτατζής που σκοτώθηκε το 1907), κάτι που οδήγησε τους δυο αντιπάλους σε προσωπική διαμάχη που έληξε μόνο με το θάνατο του ενός…..του Μήτρου Βλάχου.
Έξω όμως απ’ τη τόλμη και το δυναμισμό του, ο Καραβαγγέλης διέθετε εξαιρετικές πολιτικές και διπλωματικές ικανότητες…..και σωστά πίστευε ότι ο Ελληνισμός εκείνη την εποχή κινδύνευε κυρίως από την επεκτατική πολιτική των Βουλγάρων…..Τους Τούρκους τους λογάριαζε λιγότερο μιας και τότε όλοι άρχιζαν να διαισθάνονται την παρακμή τους.
14.Κι έχει αρκετό, γούστο, ενδιαφέρον, αλλά και σημασία τρόπος με τον οποίο ο δεσπότης μας χειρίστηκε τα πράγματα με τις Τουρκικές αρχές. Κράτησε επιλεκτικές σχέσεις και μια σταθερή άποψη και στάση για το Μακεδονικό…..υποστηρίζοντας σθεναρά ο αθεόφοβος, ότι τα Ελληνικά αντάρτικα σώματα εξασφάλιζαν ουσιαστικά την οθωμανική κυριαρχία…..ότι οι Βούλγαροι ήταν οι ταραξίες…..και ότι τελικά το Οθωμανικό κράτος έπρεπε να αντιληφθεί το γρηγορότερο το συμφέρον του, που ήταν απλούστατο!!!.....να κάνει τα στραβά μάτια στους Έλληνες αντάρτες…..Κι αυτή τη θέση την υποστήριζε πάγια, σθεναρά και κυρίως με όποιον και αν μιλούσε, στρατιωτικούς, πασάδες, στρατηγούς, μπέηδες…..ακόμα και με τον ίδιο τον πρωθυπουργό της Τουρκίας όταν επισκέφτηκε την Κωνσταντινούπολη…..και πάντοτε έλεγε «εγώ είμαι αυτός που θεμελίωσα την παρουσία του σουλτάνου, γιατί αλλιώς οι Βούλγαροι θα είχαν πάρει εντελώς τα μέρη».
15.Κι έκανε κι’ άλλα, έξυπνα, αδίστακτα, θαυμαστά και παράτολμα…..να!!! ας πούμε, χρησιμοποίησε –ωφελώντας τον Αγώνα- τις εντάσεις ανάμεσα στους πρόκριτους μουσουλμάνους και τον διοικητή της Καστοριάς…..τις υποψίες των Τούρκων για τους Αλβανούς μπέηδες.....οργάνωσε συλλαλητήρια και πίεσε την Οθωμανική διοίκηση…..κατασκόπευσε τις Βρετανικές αποστολές –παντού και πάντα ανθελληνικές- και υπονόμευσε το φιλοβουλγαρικό Βαλκανικό κομιτάτο των Άγγλων αδελφών Βuxton…..παρεμβλήθηκε –και ίσως επηρέασε και λιγουλάκι- στην υψηλή διπλωματία……δωροδόκησε δεσμοφύλακες και βοήθησε κρατούμενους Μακεδονομάχους να δραπετεύσουν…..προσέγγισε τον γενικό διοικητή Χιλμή πασά…..αρθρογράφησε ανώνυμα στη «Νέα Ημέρα» της Τεργέστης, αντεπιτέθηκε στη Βουλγαρική προπαγάνδα και υποστήριξε σθεναρά τον Αγώνα…..διαφώνησε ακόμα και με τον πατριάρχη……και τελικά όπως ήταν φυσικό κι επόμενο…..εκτέθηκε!!!
16.Κι άρχισαν να του την πέφτουν, να τον πολεμάνε και να τον συκοφαντούν, -έξω απ’ τους Βούλγαρους, που τον αποκαλούσαν «Αρχικομιτατζή»- οι Times του Λονδίνου, η Freie Presse της Βιέννης, η Les Temps του Παρισιού, γράφοντας πλήθος από λιβελογραφήματα, διαστρεβλώνοντας ολοκληρωτικά την αλήθεια, παρουσιάζοντας τους Βούλγαρους σαν θύματα…..και δεν έφταναν μόνο αυτά σύντροφοι,…..στις 13 Σεπτεμβρίου του 1906 η εφημερίδα «Εμπρός» ανακοίνωσε σε πρωτοσέλιδο δημοσίευμα της τη δολοφονία του Καραβαγγέλη πλέκοντας του και το εγκώμιο για την εθνική του δράση…..κι όλα τελείωσαν!!!…..ο ρόλος του ήταν πλέον γνωστός και τεκμηριωμένος.
17.Ρώσοι και Βρετανοί –άνετα πια- πίεσαν τον μεγάλο Βεζίρη Φερίτ πασά…..κι αυτός με τη σειρά του, πίεσε τον πατριάρχη....και στις αρχές του 1907 ο Καραβαγγέλης αποκλείστηκε από το διοικητικό συμβούλιο της Καστοριάς και του απαγορεύτηκαν οι περιοδείες.....και -για να σωθούν κάπως τα προσχήματα, αλλά και για να μην καεί εντελώς η πραγματικά εθνοσωτήρια αποστολή του στη Μακεδονία-, το πατριαρχείο τον διόρισε μέλος της ιεράς συνόδου και τον ανακάλεσε στην Πόλη.....«Η απομάκρυνσή μου από την Καστοριά, έγραψε, θεωρήθηκε σαν ένα τραύμα στο Μακεδονικό αγώνα, μα ο αγώνας βρισκόταν πια σχεδόν στο τέλος του».....Παρέδωσε τη μητρόπολη λοιπόν στον πιστό του πρωτοσύγκελο Πλάτωνα Αϊβαζίδη….έφυγε για την Πόλη…..οι Τimes πανηγύρισαν έξαλλα την απομάκρυνση του που θα βοηθούσε στην ειρήνευση της περιοχή.....ενώ εκείνος σε λίγο καιρό θ’ άρχιζε να γράφει ένα νέο κεφάλαιο της πολυτάραχης ζωής του, αφού το 1908 το πατριαρχείο τον τοποθέτησε στην μητρόπολη της Αμάσειας στον Πόντο.
Αυτός ήταν ο Γερμανός στη Μακεδονία, έλεγα στο φίλο και συνταξιδιώτη Θόδωρο –βρεθήκαμε στη Θεσσαλονίκη προσκεκλημένοι στο γάμο κοινού φίλου- περπατώντας και προετοιμάζοντας τον για την επίσκεψη μας την στο μουσείο του Μακεδονικού Αγώνα…..η βόλτα απ’ το ξενοδοχείο στο μουσείο μαγευτική, η Θεσσαλονίκη στα γιορτινά της –τα Δημήτρια 2010 σε πλήρη εξέλιξη-, ο καιρός μαγευτικός και τα προβλήματα της δουλειάς στην Αθήνα…..«Ένας λεβέντης που έμοιαζε με Θεό», τον χαρακτήρισε ένας πληρωμένος παραλίγο φονιάς του…..κι η παρουσία του στη Καστοριά ξεπέρασε και τις πλέον αισιόδοξες προσδοκίες όλων όσων επένδυσαν στις ικανότητές του. Μόνος του, χωρίς την συμπαράσταση της Αθήνας ανέπτυξε πρωτοβουλίες, γύρισε την επαρχία του, ταλαιπωρήθηκε, ριψοκινδύνευσε, εμψύχωσε, ενίσχυσε οικονομικά, φρόντισε για τα ορφανά και τους δυστυχισμένους, απέσπασε οπλαρχηγούς και κατοίκους της επαρχίας του από τους Βουλγάρους, ενδιαφέρθηκε για τη μόρφωση, οργάνωσε αντίσταση, δημοσιογράφησε για να αποδείξει τις Βουλγαρικές αθλιότητες, ενημέρωσε με εκθέσεις το πατριαρχείο, αλληλογραφούσε με τον Παύλο Μελά και άλλα πρόσωπα αναπτύσσοντας μια πρωτοφανή δραστηριότητα
…..και σιγά-σιγά φτάσαμε!!!.....το μουσείο ιδρύθηκε το 1980, αποτελεί έναν από τους σημαντικούς πολιτιστικούς φορείς της πόλης, μέσα απ’ τα εκθέματα του προβάλλει την ιστορία της Μακεδονίας του 19ου και των απαρχών του 20ού αιώνα και διακρίνεται για το επιστημονικό και εκδοτικό του έργο του…..και επισκεφτήκαμε το μουσείο…..και συναντήσαμε και το Χρήστο ακούραστο εργάτη του χώρου και φίλο…..και για μια ακόμα φορά ευχαριστηθήκαμε…..και πέσαμε και πάνω στην έκθεση «Γερμανός Καραβαγγέλης: Ο μητροπολίτης των εμπεριστάτων», που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια των Δημητρίων, διοργανώθηκε από το ίδρυμα μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, την αντιδημαρχία πολιτισμού του δήμου Θεσσαλονίκης και τη συνεργασία των μητροπόλεων Θεσσαλονίκης, Αυστρίας, Καστοριάς, Βέροιας Ναούσης και Καμπανιάς, καθώς και του σωματείου «Οι Φίλοι του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα».
Η έκθεση, που θα διαρκέσει μέχρι τα τέλη Μαίου του 2011, όπως διάβασα από δηλώσεις των διοργανωτών της,
«αποσκοπεί στην παρουσίαση της πολυτάραχης ζωής και της πλούσιας εθνικής δράσης του μητροπολίτη Γερμανού Καραβαγγέλη μέσα από τεκμήρια προσωπικά και εκκλησιαστικά, φωτογραφικό υλικό, χειρόγραφα του, κείμενα αυτοβιογραφικά και αποσπάσματα από τον Τύπο της εποχής. Από τη Χάλκη στη Λειψία, από το Πέραν στην Καστοριά, από τις φυλακές των Νεότουρκων στη Βιέννη, ο Καραβαγγέλης αναδείχθηκε σε συμβολική φυσιογνωμία. Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον της έκθεσης εντοπίζεται στην ανάδειξη άγνωστων πτυχών της ζωής του ιεράρχη, στον εντοπισμό του πλαισίου της δράσης του, στην εμπλοκή του στην Ελληνική και την Τουρκική πολιτική σκηνή, αλλά και στη σκιαγράφηση, μέσα από τα γραπτά του, του ενδιαφέροντος χαρακτήρα ενός νέου και δυναμικού άνδρα με εθνικό πάθος και σημαντικές οργανωτικές ικανότητες».
Όμως αρκετά.....εμείς δεινοί, πλην όμως ταπεινοί, ερευνητές, -αφού δηλώσουμε ότι θα γράψουμε σίγουρα και εκτενώς ειδικά για το αγαπημένο μουσείο- καιρός να επιστρέψουμε στα δικά μας….. μη ξεχνιέστε σύντροφοι !!!.....αφήσαμε το Γερμανό στο δρόμο προς την Αμάσεια.
Μητροπολίτης Αμάσειας
Δεν ξέρω πως έτυχε ρε σύντροφοι, αλλά ξεκίνησα να γράφω τις περιπέτειες του Γερμανού στον Πόντο σήμερα 19 Μαΐου 2011 ημέρα μνήμης και οδύνης για τον Ποντιακό Ελληνισμό!!!.....ας είναι, εμείς, ξεκινάμε…..όπως καλά καταλαβαίνετε λοιπόν, η αγωνιστική δράση του μητροπολίτη μας δεν σταμάτησε…..απεναντίας άρχισε να γράφει ένα νέο κεφάλαιο της πολυτάραχης ζωής του, όταν το 1908 τοποθετήθηκε μητροπολίτης Αμάσειας, στον Πόντο, με έδρα την πλούσια Σαμψούντα…..στη διάρκεια της παραμονής του στον Πόντο –απ’ όπου αποχώρησε περιπετειωδώς και καταδικασμένος σε θάνατο το 1922- εφάρμοσε ένα μεγαλεπήβολο πρόγραμμα ανάπτυξης της επαρχίας του, ιδρύοντας σχολεία και άλλα ευαγή ιδρύματα, αναγείροντας ναούς και νέο μητροπολιτικό μέγαρο και επισκεπτόμενος όλα τα χωριά της επαρχίας του, δίνοντας κουράγιο στο ποίμνιο του, αλλά πρωτίστως μεταδίδοντας του την εθνική του πνοή.
18.Έφτασε λοιπόν στη Σαμψούντα (Αμισό) –την πιο σημαντική επαρχία του οικουμενικού πατριαρχείου- και ξεκίνησε το έργο του σε μια περίοδο που ο Ελληνισμός στην περιοχή δεν αντιμετώπιζε σοβαρά Εθνικά προβλήματα.....έβαλε στόχο την ανασυγκρότηση της μητρόπολης του.....και ξεκίνησε!!!.,...Ανανέωσε και τύπωσε τους κανονισμούς των σωματείων, έδωσε νέα πνοή στην εκπαιδευτική διαδικασία, μερίμνησε για τις σχολικές εγκαταστάσεις, ίδρυσε νέο σχολείο, νέο νεκροταφείο κι έχτισε νέο μητροπολιτικό μέγαρο.....Κι όλα αυτά μοναχά στη Σαμψούντα…..γιατί το έργο του υπήρξε μεγαλειώδες σε ολόκληρη την επαρχία του…..στη Πάφρα ας πούμε, έχτισε ημιγυμάσιο κι επισκοπείο…..ίδρυσε νηπιαγωγεία, σχολεία και επαγγελματικές σχολές –συνολικά εκατόν δεκαπέντε- και αναζωογόνησε τα Ελληνικά γράμματα μέσα σε τρία μόλις χρόνια και με άψογη οικονομική διαχείριση, ξεδιπλώνοντας όλη τη δημιουργική του διάθεση και αναδεικνύοντας τον Εθνικό του ρόλο σε εποχές ειρήνης.
19.Και το έργο του στον Πόντο αναγνωρίστηκε…..κι έξω από διάφορες τιμητικές θέσεις σε διάφορα φιλανθρωπικά ιδρύματα της Πόλης που κατέλαβε, εκλέχτηκε και τοποτηρητής του οικουμενικού θρόνου –θέση πολύ τιμητική, ουσιαστική κι εμπιστοσύνης- στα τέλη του 1912, αμέσως μετά το θάνατο του πατριάρχη Ιωακείμ Γ’…..κι όχι μόνο αυτό σύντροφοι!!!.....προβλήθηκε σαν τον πιθανότερο νέο οικουμενικό πατριάρχη.....όλοι προεξοφλούσαν την εκλογή του.
20.Όμως ο Γερμανός – κοντά πενήντα χρονών τότε, σίγουρα ικανός, φιλόδοξος και με γνωστή επιδίωξη και πρόθεση να γίνει οικουμενικός πατριάρχης- προτίμησε, προέτρεψε και τελικά πέτυχε την εκλογή του υπέργηρου μητροπολίτη Χαλκηδόνας Γερμανού.
Φαίνεται σύντροφοι, πως ποτέ δε ξέχασε τις δημόσιες κατηγορίες του δάσκαλου και μέντορα του Γερμανού Γρηγορά στα νιάτα του…..ένοιωσε τη μεγάλη αξία της δημόσιας ταπείνωσης, κατάλαβε ότι δεν έπρεπε να φανερώνει τις φιλοδοξίες του κι άρχισε να πολιτεύεται με μεγαλύτερη προσοχή…..κι όταν ήρθε η κρίσιμη ώρα της πατριαρχίας, επειδή δεν ήθελε να δώσει στόχο και επειδή ήταν νέος για πατριάρχης για τα δεδομένα της εποχής…..έκανε πίσω και είπε, δεν πειράζει!!!, ας αναλάβει άλλος. Κι όλα αυτά δεν τα γράφω στη τύχη…..Τα γράφω γιατί τα γράφει κι ο ίδιος ο Γερμανός στ’ απομνημονεύματα του…..«είχα τις ψήφους-γράφει χαρακτηριστικά- τις μέτρησα, και είπα, άντε να μην το κάνω, και είπα ότι δεν πειράζει, θα έχω ξανά την ευκαιρία, γιατί μπορεί να πεθάνει». Η πατριαρχία σύντροφοι μου τον απασχολούσε.....τον απασχολούσε πολύ!!!.....και σύντομα θα είχε και δεύτερη ευκαιρία!!!
6.Κι αυτή τη κίνηση -που έγινε γρήγορα γνωστή απ’ το τύπο της εποχής- την ακολούθησαν κι άλλα Ελληνόπουλα της Πόλης σε σημείο που τα Ελληνικά σχολειά υπερπληρώθηκαν…..κι αυτό το πράγμα για τα αγόρια ήταν εύκολο, γιατί σε πολλά σχολειά διδάσκονταν τα Γαλλικά……για τα κορίτσια όμως???, που δεν υπήρχε καν Ελληνικό σχολειό και το Ζάππειο –που παρασκεύαζε δασκάλες- δίδασκε ελάχιστα Γαλλικά???.....κι αυτό το φρόντισε ο Καραβαγγέλης!!!.....κι επειδή τα οικονομικά της κοινότητας δεν επαρκούσαν, ίδρυσε με δικούς του πόρους το «Ελληνογαλλικό Παρθεναγωγείο Πέραν», που ο λαός -λόγω της προσφοράς του- το αποκαλούσε «Παρθεναγωγείο του Καραβαγγέλη» στο οποίο δίδαξαν καθηγητές της «Μεγάλης του Γένους Σχολής»…..και σε λίγο καιρό η σχολή γέμισε από μαθήτριες που ανήκαν σε όλες της κοινωνικές τάξεις.....και η ανθελληνική προπαγάνδα εκμηδενίστηκε.....Όμως σύντροφοι, έκανε κι άλλα ξακουστά που φανέρωσαν τη διάθεση του για δυναμικές παρεμβάσεις και λύσεις όπως, ας πούμε, το ξύρισμα ενός ουνίτη παπά που προκάλεσε την οργή και τα παράπονα των Γάλλων στη Υψηλή Πύλη και τελικά, τη διπλωματική παρέμβαση της Ρωσίας και της Ελλάδας, που διευθέτησαν ευνοϊκά το ζήτημα, προσπαθώντας παράλληλα να τον συγκρατήσουν.
 |
| Μακεδονομάχος...ο ΜΠΑΓΑΣΑΣ στο μουσείο Μακεδονικού Αγώνα...Θεσσαλονίκη Οκτώβριος 2010 |
Ο τότε Οικουμενικός πατριάρχης Ιωακείμ Γ΄(ο Μεγαλοπρεπής 1834-1912 με κοσμικό όνομα Δεβετζής ή Δημητριάδης εκλέχτηκε πατριάρχης δυο φορές. Το 1878, που πατριάρχευσε μέχρι το 1884, όταν εξαναγκάστηκε σε παραίτηση απ’ τους Τούρκους και το 1901 που πατριάρχευσε ως το θάνατο του, το 1912), είχε συνειδητοποιήσει ότι η τραγική κατάσταση που επικρατούσε στην Μακεδονία έβλαπτε τα συμφέροντα και το κύρος της ορθόδοξης εκκλησίας, αφού το πατριαρχείο - ειδικά στη δυτική Μακεδονία- έχανε σωρηδόν τις εκκλησιές του κάτω από την ένοπλη πίεση των Βουλγαρικών κομιτάτων…..Ο Βουλγαρικός εθνικισμός έλπιζε και επένδυε πολλά στην εξάπλωση της σχισματικής εξαρχικής εκκλησίας (που ιδρύθηκε το 1870 με κύριο σκοπό την τρομοκράτηση, την αστυνόμευση και την καταδίωξη των Ελλήνων με τους Κομιτατζήδες -οι δολοφονίες Ελλήνων τότε στη Μακεδονία σύντροφοι, ειδικά δασκάλων και παπάδων, ήταν καθημερινό φαινόμενο- , στόχο τον εκβουλγαρισμό της Μακεδονίας, σύμμαχους πιστούς τους Τούρκους και τελικά αποσχίστηκε από το Οικουμενικό πατριαρχείο το 1872)…..η Ελλάδα???.....ταπεινωμένη ακόμα απ’ τη συμφορά του 1897 και απροετοίμαστη, ήταν αδύνατον να επέμβει.....και τότε σύντροφοι κενώθηκε η μητρόπλη Καστοριάς.....και ο θρόνος της προσφέρθηκε στον Καραβαγγέλη, μόλις τριάντα τεσσάρων χρονών τότε.....και είναι και γεγονός, πως αρχικά δίστασε να πάει…..όμως ο Έλληνας πρεσβευτής της Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη Νικόλαος Μαυροκορδάτος (1837-1903 βουλευτής, πρεσβευτής και υπουργός του Τρικούπη) τον έπεισε να δεχτεί κυρίως για λόγους εθνικούς.....κι ευτυχώς για τους Έλληνες, πήγε!!!.....και με τη καθοδήγηση του πατριάρχη Ιωακείμ Γ', -ουσιαστικά πνευματικού ηγέτη του Μακεδονικού Αγώνα- ανέλαβε καθοριστικό ρόλο και στήριξε τον Ελληνικό πληθυσμό στα όρια της μητρόπολης του, σε αντιπερισπασμό της δράσης του Βουλγαρικού κομιτάτου, που –θα το γράφω συνέχεια και θα το φωνάζω πάντα- αποσκοπούσε στον εκβουλγαρισμό της Μακεδονίας, αλλά και της Θράκης.
8.Και μπροστά σ’ αυτή την απελπιστικά επικίνδυνη κατάσταση που βρήκε αντέδρασε άμεσα και δυναμικά…..έδωσε τη ψυχή του κι έγινε η ψυχή του Μακεδονικού αγώνα –επαληθεύοντας με τον καλύτερο τρόπο τις επιλογές των πατριαρχών Κωνσταντίνου Ε΄ και Ιωακείμ Γ΄, να διαλέγουν και να στέλνουν στη Μακεδονία μητροπολίτες νέους, μορφωμένους αλλά και πατριώτες αποφασισμένους για κάθε θυσία- έγινε ο εμπνευστής και ο οργανωτής του…..και χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο «Κώστας Γεωργίου» ανέπτυξε μια πρωτοφανή δραστηριότητα…..μαζεύοντας αρχικά και δημοσιοποιώντας τα ονόματα των νεκρών Ελλήνων, το 1902…..και στη συνέχεια, επισκεπτόμενος το προξενείο στο Μοναστήρι κι αρχίζοντας επίμονα να στέλνει τις πρώτες του επιστολές στην Αθήνα, ζητώντας την αποστολή ενόπλων σωμάτων….. όμως -ενώ το προξενείο τον υποστήριξε- το επίσημο Ελληνικό κράτος της «αψόγου στάσεως» στην αρχή εκώφευσε και είναι γεγονός ότι άργησε να ξυπνήσει και ν’ αποφασίσει να βοηθήσει δυναμικά…..κι ο Γερμανός αγανάκτησε κι έγραψε,. «θα μείνω λοιπόν με χέρια δεμένα? Τότε χάθηκε η Μακεδονία».....κι' αποφάσισε να δράσει μοναχός του.
9.Και σκέφτηκε σαν μόνη εναλλακτική και γρήγορη λύση την προσέλκυση κάποιου ντόπιου σλαβόφωνου οπλαρχηγού και την μετατροπή της ιδεολογίας του…..και απευθύνθηκε στον πιο σημαντικό Βούλγαρο καπετάνιο, τον Κώττα από το χωριό Ρούλια (1863-1905 του οποίου ο θάνατος στην κρεμάλα αποτελεί ιστορικά την κορύφωση του Μακεδονικού Αγώνα), γνωστό για την παλικαριά και τη σκοπευτική του δεινότητα, που τότε καταδιωκόταν απ’ τους Τούρκους…..και τον έπιασε και του μιλούσε μια νύχτα ολόκληρη για τα δίκαια του αγώνα των Ελλήνων και για την ιστορική Ελληνικότητα της Μακεδονίας…..όμως τον έπεισε μόνο όταν του υποσχέθηκε πως θα εξασφάλιζε την οικογένεια του στην Αθήνα…..και είναι γεγονός σύντροφοι, ότι ο Καραβαγγέλης τήρησε την υπόσχεση του…..τον έστειλε μάλιστα και στην Ελλάδα, να γνωριστεί με το Μελά και το Δραγούμη, αλλά και να τον ξεμπροστιάσει στα μάτια των παλιών του συνεργατών.
10.Και με τα ίδια επιχειρήματα κατάφερε λίγο αργότερα να προσελκύσει στο Ελληνικό στρατόπεδο τον Γκέλεφ…..γύρισε τα μυαλά του Βαγγέλη Στρεμπενιώτη (που σκοτώθηκε νωρίς, το 1904 σ’ ενέδρα) και τον ανέδειξε, αρχές του 1901, πρώτο Έλληνα οπλαρχηγό…..και σύντομα -συνεγείροντας τις αυτόχθονες αγωνιστικές δυνάμεις- ανέστρεψε τα πράγματα, εξόπλισε τα πρώτα αντάρτικα σώματα και τα αντιπαρέταξε στη Βουλγαρική τρομοκρατία.
9.Και σκέφτηκε σαν μόνη εναλλακτική και γρήγορη λύση την προσέλκυση κάποιου ντόπιου σλαβόφωνου οπλαρχηγού και την μετατροπή της ιδεολογίας του…..και απευθύνθηκε στον πιο σημαντικό Βούλγαρο καπετάνιο, τον Κώττα από το χωριό Ρούλια (1863-1905 του οποίου ο θάνατος στην κρεμάλα αποτελεί ιστορικά την κορύφωση του Μακεδονικού Αγώνα), γνωστό για την παλικαριά και τη σκοπευτική του δεινότητα, που τότε καταδιωκόταν απ’ τους Τούρκους…..και τον έπιασε και του μιλούσε μια νύχτα ολόκληρη για τα δίκαια του αγώνα των Ελλήνων και για την ιστορική Ελληνικότητα της Μακεδονίας…..όμως τον έπεισε μόνο όταν του υποσχέθηκε πως θα εξασφάλιζε την οικογένεια του στην Αθήνα…..και είναι γεγονός σύντροφοι, ότι ο Καραβαγγέλης τήρησε την υπόσχεση του…..τον έστειλε μάλιστα και στην Ελλάδα, να γνωριστεί με το Μελά και το Δραγούμη, αλλά και να τον ξεμπροστιάσει στα μάτια των παλιών του συνεργατών.
 |
| Νάτσης ή Στρεμπενιώτης |
11.Κι έδρασε και προσωπικά…..ξεκίνησε τις περιοδείες…..και μ’ ένα μάλινχερ στο χέρι -λάτρης της σκοποβολής- κι ένα μαχαίρι στη μέση, διέτρεχε ακατάπαυστα –καβάλα στ’ άλογο,ντυμένος αστυνόμος και αποφεύγοντας συνεχώς ενέδρες δολοφονικές- την περιφέρεια του, προσπαθώντας με το καλό, αλλά και με το ζόρι, να επαναφέρει τους φοβισμένους χωρικούς στο πατριαρχείο…..και άνοιγε τις σφραγισμένες απ’ τους Βούλγαρους εκκλησίες …..και με τ' όπλο του στα πόδια λειτουργούσε ελληνικά…..κι έκανε κηρύγματα πατριωτικά, ενθαρρυντικά, πύρινα…..και πάντα κατέληγε, «Λέει ο Χριστός παιδιά μου, όστις σε ραπίσει εις την δεξιάν, στρέψον αυτώ και την άλλην. Λέει ο μωσαϊκός νόμος, οφθαλμόν αντί οφθαλμού και οδόντα αντί οδόντος! E, λοιπόν! Σας λέγω και εγώ, σιαγόνα αντί οδόντος! Για την ελευθερία της Μακεδονίας! Για την ορθοδοξία και τον Ελληνισμό! Και ας πέσουν οι αμαρτίες σας όλες στην πλάτη μου!»…..«Έτσι επεβλήθηκα» θα σημειώσει.....και είναι αλήθεια σύντροφοι ότι κανείς δεν του αντιστάθηκε…..όπως είναι αλήθεια και το ότι οι δεσμοί που δημιούργησε με τους ντόπιους ήταν δεσμοί ζωής, ακατάλυτοι.
Και ίσως σύντροφοι σε περιπτώσεις σαν του δεσπότη Γερμανού, που έβαλε τη σφραγίδα του στην ιστορική πορεία του λαού του να επιβεβαιώνονται τα λόγια του Συκουτρή για την εκκλησία που, «πολλάκις τον καθαρώς δευτερογενή δι΄ αυτήν εθνικόν σκοπόν να θέτει, υπεράνω των καθαρώς θρησκευτικών και του ιδίου της, ως οργανισμού, συμφέροντος»…..όμως –καλές οι μνήμες κι οι αναφορές- πρέπει τάχιστα να γυρίσουμε στην ιστορία μας.
 |
| Ευθύμης Καούδης |
 |
| Παύλος Μελάς...έργο του Θεόφιλου |
 |
| Γεώργιος Κατεχάκης |
 |
| Το Mauser M1896 του Καραβαγγέλη...ο ΜΠΑΓΑΣΑΣ στο μουσείο του Μεκεδονικού Αγώνα, Οκτώβριος 2010 |
15.Κι έκανε κι’ άλλα, έξυπνα, αδίστακτα, θαυμαστά και παράτολμα…..να!!! ας πούμε, χρησιμοποίησε –ωφελώντας τον Αγώνα- τις εντάσεις ανάμεσα στους πρόκριτους μουσουλμάνους και τον διοικητή της Καστοριάς…..τις υποψίες των Τούρκων για τους Αλβανούς μπέηδες.....οργάνωσε συλλαλητήρια και πίεσε την Οθωμανική διοίκηση…..κατασκόπευσε τις Βρετανικές αποστολές –παντού και πάντα ανθελληνικές- και υπονόμευσε το φιλοβουλγαρικό Βαλκανικό κομιτάτο των Άγγλων αδελφών Βuxton…..παρεμβλήθηκε –και ίσως επηρέασε και λιγουλάκι- στην υψηλή διπλωματία……δωροδόκησε δεσμοφύλακες και βοήθησε κρατούμενους Μακεδονομάχους να δραπετεύσουν…..προσέγγισε τον γενικό διοικητή Χιλμή πασά…..αρθρογράφησε ανώνυμα στη «Νέα Ημέρα» της Τεργέστης, αντεπιτέθηκε στη Βουλγαρική προπαγάνδα και υποστήριξε σθεναρά τον Αγώνα…..διαφώνησε ακόμα και με τον πατριάρχη……και τελικά όπως ήταν φυσικό κι επόμενο…..εκτέθηκε!!!
16.Κι άρχισαν να του την πέφτουν, να τον πολεμάνε και να τον συκοφαντούν, -έξω απ’ τους Βούλγαρους, που τον αποκαλούσαν «Αρχικομιτατζή»- οι Times του Λονδίνου, η Freie Presse της Βιέννης, η Les Temps του Παρισιού, γράφοντας πλήθος από λιβελογραφήματα, διαστρεβλώνοντας ολοκληρωτικά την αλήθεια, παρουσιάζοντας τους Βούλγαρους σαν θύματα…..και δεν έφταναν μόνο αυτά σύντροφοι,…..στις 13 Σεπτεμβρίου του 1906 η εφημερίδα «Εμπρός» ανακοίνωσε σε πρωτοσέλιδο δημοσίευμα της τη δολοφονία του Καραβαγγέλη πλέκοντας του και το εγκώμιο για την εθνική του δράση…..κι όλα τελείωσαν!!!…..ο ρόλος του ήταν πλέον γνωστός και τεκμηριωμένος.
17.Ρώσοι και Βρετανοί –άνετα πια- πίεσαν τον μεγάλο Βεζίρη Φερίτ πασά…..κι αυτός με τη σειρά του, πίεσε τον πατριάρχη....και στις αρχές του 1907 ο Καραβαγγέλης αποκλείστηκε από το διοικητικό συμβούλιο της Καστοριάς και του απαγορεύτηκαν οι περιοδείες.....και -για να σωθούν κάπως τα προσχήματα, αλλά και για να μην καεί εντελώς η πραγματικά εθνοσωτήρια αποστολή του στη Μακεδονία-, το πατριαρχείο τον διόρισε μέλος της ιεράς συνόδου και τον ανακάλεσε στην Πόλη.....«Η απομάκρυνσή μου από την Καστοριά, έγραψε, θεωρήθηκε σαν ένα τραύμα στο Μακεδονικό αγώνα, μα ο αγώνας βρισκόταν πια σχεδόν στο τέλος του».....Παρέδωσε τη μητρόπολη λοιπόν στον πιστό του πρωτοσύγκελο Πλάτωνα Αϊβαζίδη….έφυγε για την Πόλη…..οι Τimes πανηγύρισαν έξαλλα την απομάκρυνση του που θα βοηθούσε στην ειρήνευση της περιοχή.....ενώ εκείνος σε λίγο καιρό θ’ άρχιζε να γράφει ένα νέο κεφάλαιο της πολυτάραχης ζωής του, αφού το 1908 το πατριαρχείο τον τοποθέτησε στην μητρόπολη της Αμάσειας στον Πόντο.
 |
| Ο Γερμανός κατηχεί τον Γκέλεφ, ο ΜΠΑΓΑΣΑΣ στο μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, Θεσσαλονίκη Οκτώβριος 2010 |
Αυτός ήταν ο Γερμανός στη Μακεδονία, έλεγα στο φίλο και συνταξιδιώτη Θόδωρο –βρεθήκαμε στη Θεσσαλονίκη προσκεκλημένοι στο γάμο κοινού φίλου- περπατώντας και προετοιμάζοντας τον για την επίσκεψη μας την στο μουσείο του Μακεδονικού Αγώνα…..η βόλτα απ’ το ξενοδοχείο στο μουσείο μαγευτική, η Θεσσαλονίκη στα γιορτινά της –τα Δημήτρια 2010 σε πλήρη εξέλιξη-, ο καιρός μαγευτικός και τα προβλήματα της δουλειάς στην Αθήνα…..«Ένας λεβέντης που έμοιαζε με Θεό», τον χαρακτήρισε ένας πληρωμένος παραλίγο φονιάς του…..κι η παρουσία του στη Καστοριά ξεπέρασε και τις πλέον αισιόδοξες προσδοκίες όλων όσων επένδυσαν στις ικανότητές του. Μόνος του, χωρίς την συμπαράσταση της Αθήνας ανέπτυξε πρωτοβουλίες, γύρισε την επαρχία του, ταλαιπωρήθηκε, ριψοκινδύνευσε, εμψύχωσε, ενίσχυσε οικονομικά, φρόντισε για τα ορφανά και τους δυστυχισμένους, απέσπασε οπλαρχηγούς και κατοίκους της επαρχίας του από τους Βουλγάρους, ενδιαφέρθηκε για τη μόρφωση, οργάνωσε αντίσταση, δημοσιογράφησε για να αποδείξει τις Βουλγαρικές αθλιότητες, ενημέρωσε με εκθέσεις το πατριαρχείο, αλληλογραφούσε με τον Παύλο Μελά και άλλα πρόσωπα αναπτύσσοντας μια πρωτοφανή δραστηριότητα
…..και σιγά-σιγά φτάσαμε!!!.....το μουσείο ιδρύθηκε το 1980, αποτελεί έναν από τους σημαντικούς πολιτιστικούς φορείς της πόλης, μέσα απ’ τα εκθέματα του προβάλλει την ιστορία της Μακεδονίας του 19ου και των απαρχών του 20ού αιώνα και διακρίνεται για το επιστημονικό και εκδοτικό του έργο του…..και επισκεφτήκαμε το μουσείο…..και συναντήσαμε και το Χρήστο ακούραστο εργάτη του χώρου και φίλο…..και για μια ακόμα φορά ευχαριστηθήκαμε…..και πέσαμε και πάνω στην έκθεση «Γερμανός Καραβαγγέλης: Ο μητροπολίτης των εμπεριστάτων», που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια των Δημητρίων, διοργανώθηκε από το ίδρυμα μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, την αντιδημαρχία πολιτισμού του δήμου Θεσσαλονίκης και τη συνεργασία των μητροπόλεων Θεσσαλονίκης, Αυστρίας, Καστοριάς, Βέροιας Ναούσης και Καμπανιάς, καθώς και του σωματείου «Οι Φίλοι του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα».
Η έκθεση, που θα διαρκέσει μέχρι τα τέλη Μαίου του 2011, όπως διάβασα από δηλώσεις των διοργανωτών της,
«αποσκοπεί στην παρουσίαση της πολυτάραχης ζωής και της πλούσιας εθνικής δράσης του μητροπολίτη Γερμανού Καραβαγγέλη μέσα από τεκμήρια προσωπικά και εκκλησιαστικά, φωτογραφικό υλικό, χειρόγραφα του, κείμενα αυτοβιογραφικά και αποσπάσματα από τον Τύπο της εποχής. Από τη Χάλκη στη Λειψία, από το Πέραν στην Καστοριά, από τις φυλακές των Νεότουρκων στη Βιέννη, ο Καραβαγγέλης αναδείχθηκε σε συμβολική φυσιογνωμία. Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον της έκθεσης εντοπίζεται στην ανάδειξη άγνωστων πτυχών της ζωής του ιεράρχη, στον εντοπισμό του πλαισίου της δράσης του, στην εμπλοκή του στην Ελληνική και την Τουρκική πολιτική σκηνή, αλλά και στη σκιαγράφηση, μέσα από τα γραπτά του, του ενδιαφέροντος χαρακτήρα ενός νέου και δυναμικού άνδρα με εθνικό πάθος και σημαντικές οργανωτικές ικανότητες».
Μητροπολίτης Αμάσειας
Δεν ξέρω πως έτυχε ρε σύντροφοι, αλλά ξεκίνησα να γράφω τις περιπέτειες του Γερμανού στον Πόντο σήμερα 19 Μαΐου 2011 ημέρα μνήμης και οδύνης για τον Ποντιακό Ελληνισμό!!!.....ας είναι, εμείς, ξεκινάμε…..όπως καλά καταλαβαίνετε λοιπόν, η αγωνιστική δράση του μητροπολίτη μας δεν σταμάτησε…..απεναντίας άρχισε να γράφει ένα νέο κεφάλαιο της πολυτάραχης ζωής του, όταν το 1908 τοποθετήθηκε μητροπολίτης Αμάσειας, στον Πόντο, με έδρα την πλούσια Σαμψούντα…..στη διάρκεια της παραμονής του στον Πόντο –απ’ όπου αποχώρησε περιπετειωδώς και καταδικασμένος σε θάνατο το 1922- εφάρμοσε ένα μεγαλεπήβολο πρόγραμμα ανάπτυξης της επαρχίας του, ιδρύοντας σχολεία και άλλα ευαγή ιδρύματα, αναγείροντας ναούς και νέο μητροπολιτικό μέγαρο και επισκεπτόμενος όλα τα χωριά της επαρχίας του, δίνοντας κουράγιο στο ποίμνιο του, αλλά πρωτίστως μεταδίδοντας του την εθνική του πνοή.
18.Έφτασε λοιπόν στη Σαμψούντα (Αμισό) –την πιο σημαντική επαρχία του οικουμενικού πατριαρχείου- και ξεκίνησε το έργο του σε μια περίοδο που ο Ελληνισμός στην περιοχή δεν αντιμετώπιζε σοβαρά Εθνικά προβλήματα.....έβαλε στόχο την ανασυγκρότηση της μητρόπολης του.....και ξεκίνησε!!!.,...Ανανέωσε και τύπωσε τους κανονισμούς των σωματείων, έδωσε νέα πνοή στην εκπαιδευτική διαδικασία, μερίμνησε για τις σχολικές εγκαταστάσεις, ίδρυσε νέο σχολείο, νέο νεκροταφείο κι έχτισε νέο μητροπολιτικό μέγαρο.....Κι όλα αυτά μοναχά στη Σαμψούντα…..γιατί το έργο του υπήρξε μεγαλειώδες σε ολόκληρη την επαρχία του…..στη Πάφρα ας πούμε, έχτισε ημιγυμάσιο κι επισκοπείο…..ίδρυσε νηπιαγωγεία, σχολεία και επαγγελματικές σχολές –συνολικά εκατόν δεκαπέντε- και αναζωογόνησε τα Ελληνικά γράμματα μέσα σε τρία μόλις χρόνια και με άψογη οικονομική διαχείριση, ξεδιπλώνοντας όλη τη δημιουργική του διάθεση και αναδεικνύοντας τον Εθνικό του ρόλο σε εποχές ειρήνης.
19.Και το έργο του στον Πόντο αναγνωρίστηκε…..κι έξω από διάφορες τιμητικές θέσεις σε διάφορα φιλανθρωπικά ιδρύματα της Πόλης που κατέλαβε, εκλέχτηκε και τοποτηρητής του οικουμενικού θρόνου –θέση πολύ τιμητική, ουσιαστική κι εμπιστοσύνης- στα τέλη του 1912, αμέσως μετά το θάνατο του πατριάρχη Ιωακείμ Γ’…..κι όχι μόνο αυτό σύντροφοι!!!.....προβλήθηκε σαν τον πιθανότερο νέο οικουμενικό πατριάρχη.....όλοι προεξοφλούσαν την εκλογή του.
20.Όμως ο Γερμανός – κοντά πενήντα χρονών τότε, σίγουρα ικανός, φιλόδοξος και με γνωστή επιδίωξη και πρόθεση να γίνει οικουμενικός πατριάρχης- προτίμησε, προέτρεψε και τελικά πέτυχε την εκλογή του υπέργηρου μητροπολίτη Χαλκηδόνας Γερμανού.
Φαίνεται σύντροφοι, πως ποτέ δε ξέχασε τις δημόσιες κατηγορίες του δάσκαλου και μέντορα του Γερμανού Γρηγορά στα νιάτα του…..ένοιωσε τη μεγάλη αξία της δημόσιας ταπείνωσης, κατάλαβε ότι δεν έπρεπε να φανερώνει τις φιλοδοξίες του κι άρχισε να πολιτεύεται με μεγαλύτερη προσοχή…..κι όταν ήρθε η κρίσιμη ώρα της πατριαρχίας, επειδή δεν ήθελε να δώσει στόχο και επειδή ήταν νέος για πατριάρχης για τα δεδομένα της εποχής…..έκανε πίσω και είπε, δεν πειράζει!!!, ας αναλάβει άλλος. Κι όλα αυτά δεν τα γράφω στη τύχη…..Τα γράφω γιατί τα γράφει κι ο ίδιος ο Γερμανός στ’ απομνημονεύματα του…..«είχα τις ψήφους-γράφει χαρακτηριστικά- τις μέτρησα, και είπα, άντε να μην το κάνω, και είπα ότι δεν πειράζει, θα έχω ξανά την ευκαιρία, γιατί μπορεί να πεθάνει». Η πατριαρχία σύντροφοι μου τον απασχολούσε.....τον απασχολούσε πολύ!!!.....και σύντομα θα είχε και δεύτερη ευκαιρία!!!
ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΠΡΟΣΕΧΩΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου